ο Επαμεινώνδας

Ο Επαμεινώνδας είναι φίλος μου.

Γνωριστήκαμε πριν από 25 περίπου χρόνια, την περίοδο που ήμασταν φοιτητές και έχουμε μοιρασθεί ατέλειωτες ώρες συζητήσεων, ξενυχτιών και μπεκροκατανύξεων. Τα  τελευταία χρόνια βλεπόμαστε λιγότερο συχνά αλλά διατηρούμε ακόμα στις επαφές μας, ένα μέρος της ζωντάνιας των φοιτητικών μας χρόνων.

Ο Επαμεινώνδας είναι Πόντιος με όλα τα θετικά και αρνητικά που αυτό σημαίνει, με κυριότερο την ισχυρογνωμοσύνη. Οποίος προσπάθησε να αλλάξει γνώμη σε έναν Πόντιο, καταλαβαίνει για τι μιλάω.

Ο Επαμεινώνδας είναι αριστερός και κατάγεται από αριστερή οικογένεια με συμμετοχή στον εμφύλιο και σωρεία φυλακίσεων, διώξεων και  αποκλεισμών στις περγαμηνές της. Ο πατέρας του, πολιτικός μηχανικός στο επάγγελμα  κατάφερε, παρ ’όλες τις διώξεις, να ζήσει αξιοπρεπώς την οικογένεια του Επαμεινώνδα, κάνοντας τον εργολάβο οικοδομών σε 2-3 πόλεις της Ελλάδος που αναγκάσθηκε να μετακομίσει.

Ο Επαμεινώνδας σπούδασε οικονομικά, έκανε μάλιστα και μεταπτυχιακά στην Γαλλία, πάνω στην μακροοικονομία. Μετά το τέλος της στρατιωτικής του θητείας, άνοιξε ένα λογιστικό γραφείο το οποίο αναπτύχθηκε και σήμερα  απασχολεί 7 άτομα.

Ο Επαμεινώνδας έχει ένα μεγάλο πρόβλημα. Δεν γουστάρει τους δημοσίους υπαλλήλους και έχει μεγάλο κόλλημα με αυτό. Τους κατηγορεί, όπου βρεθεί και όπου σταθεί, ενώ ψάχνει συνέχεια για δημοσιεύματα, στοιχεία και περιστατικά που θα τον βοηθήσουν στην επιχειρηματολογία του.  

« στην οικογένειά μου, εδώ και 3 τρεις γενεές  δε είχαμε κανέναν δημόσιο υπάλληλο» λέει συχνά με υπερηφάνεια. «ο τελευταίος δημόσιος υπάλληλος που είχαμε, ήταν ο αδελφός του παππού μου, που ήταν υπάλληλος στην Bank Ottoman στην Τραπεζούντα»

Το κόλλημα του αυτό, ίσως σχετίζεται με τις άλλες δύο ιδιότητες του, Πόντιος και αριστερός, οι οποίες απέκλειαν την οικογένεια του από το δημόσιο, καθώς ούτε μπάρμπα από την Κορώνη είχε, λόγω προσφυγικής καταγωγής, ούτε  «καθαρό» πρόσωπο για την Ελληνική διοίκηση εκείνων των χρόνων. Μπορεί επίσης να σχετίζεται και με την Άννα, νεαρή υπάλληλο της εφορείας, μεγάλο έρωτα του Επαμεινώνδα  προ 20-ετίας, η οποία όμως τον παράτησε για κάποιον άλλο, δημόσιο υπάλληλο και αυτόν, επειδή της προσέφερε μεγαλύτερη ασφάλεια, σαν πιθανός μελλοντικός σύζυγος.

Το κόλλημα του αυτό, του δημιούργησε πολλά προβλήματα σε όλους τους τομείς της ζωής του, ξεκινώντας από τον επαγγελματικό όπου μόνιμα μαλώνει και κακοκαρδίζει τους υπάλληλους των Εφορειών, με τους οποίους, λόγω δουλειάς, συναλλάσσεται καθημερινά. Παρ’ όλα αυτά, πάντα βρίσκει τον τρόπο να κάνει τις δουλειές του σωστά, χωρίς να χρειασθεί να λαδώσει η να υποχρεωθεί σε κανέναν, όπως χαρακτηριστικά υπερηφανεύεται.

Στον προσωπικό του τομέα, ο Επαμεινώνδας μάλωσε σταδιακά με όλους τους φίλους του που έγιναν δημόσιοι υπάλληλοι, μάλλον γιατί κάπου μέσα του ένοιωσε ότι τον πρόδωσαν και προσχώρησαν στο εχθρό. Ανέχεται μόνο έναν, τον Χάρη, γιατρό του ΕΣΥ, ίσως  γιατί αυτός τον αγαπά πολύ και καταπίνει συχνά τις πομπώδεις κατηγορίες του.

Η πρώην γυναίκα του, Ελσα, δικηγόρος στο επάγγελμα δεν είχε αυτό το κουσούρι όταν γνωρίσθηκαν, αλλά το απέκτησε μετά την γέννηση του δεύτερου παιδιού τους, όταν διορίσθηκε νομικός σύμβουλος στο ΙΚΑ χωρίς να τον ρωτήσει, γιατί  ένοιωθε ότι δεν μπορούσε να μεγαλώσει τα παιδιά τους με τα εξαντλητικά ωράρια του ελεύθερου επαγγελματία. Και ο πόλεμος ξεκίνησε.  Ο Επαμεινώνδας αρνήθηκε να γνωρίσει τους καινούργιους της συναδέλφους και φρόντιζε να λείπει εκτός πόλης, κάθε φορά που υπήρχε κάποια εκδήλωση ή γιορτή στην οποία έπρεπε να παραστεί σαν σύζυγός της. Αλίμονο στον συνάδελφό της, που μπορεί να συναντούσαν τυχαία σε κάποιο bar η ταβέρνα και είχε το θράσος να έρθει να καθίσει μαζί τους. Εκτός από  αυτά, η καημένη η Ελσα, υπέμενε καθημερινή κριτική, υπονοούμενα ακόμα και προσωπικές προσβολές για την επαγγελματική της οντότητα. Ώσπου μια μέρα δεν άντεξε, τον διαολόστεισε και έφυγε με τα παιδιά. Από την ημέρα που σταμάτησε να κοιμάται με τον εχθρό, ο Επαμεινώνδας ηρέμησε και σταδιακά η σχέση τους βελτιώθηκε σημαντικά. Σημαντικά αλλά όχι πλήρως. Τις προάλλες, όταν η Ελσα, είπε μπροστά του, στον μεγάλο τους γιο, να δώσει εξετάσεις για ένα δίπλωμα υπολογιστών επειδή μετράει στο ΑΣΕΠ, έγινε έξαλλος.  Άρχισε να της φωνάζει ότι διαπαιδαγωγεί λάθος τα παιδιά και ότι ο ίδιος θα θεωρήσει  προσωπική του αποτυχία σαν πατέρας, αν ένα από τα παιδιά του γίνει δημόσιος υπάλληλος. Αυτό έλειπε, να μεγαλώνουμε τον διάβολο στο ίδιο μας το σπίτι.

Εκεί όμως που έχει το μεγαλύτερο πρόβλημα, είναι με την πολιτική του  ταυτότητα.

«πώς είναι δυνατόν ρε Νώντα, να λες ότι είσαι αριστερός, όταν θέλεις να απολυθούν οι μισοί δημόσιοι υπάλληλοι και όσοι μείνουν να δουλεύουν σαν σκυλιά» τον ρωτάνε συχνά. « δεν ξέρεις, ότι τα κόμματα της Αριστεράς υποστήριζαν πάντα, τα δικαιώματα των δημοσίων υπαλλήλων, τις νέες προσλήψεις και πρωτοστατούσαν στις κινητοποιήσεις τους. Πώς μπορεί, εσύ αριστερός, να είσαι εναντίον εργαζομένων»

Τα πρώτα χρόνια, ο Επαμεινώνδας μπλόκαρε γιατί αντιλαμβανόταν ότι ένας από τους στόχους του μετασχηματισμού της κοινωνίας προς το σοσιαλισμό είναι η κρατικοποίηση των μέσων παραγωγής και άρα η μετατροπή των περισσότερων πολιτών σε δημοσίους υπαλλήλους. Ο εχθρός, πάλι στο σπίτι μας.

Και έτσι ο Επαμεινώνδας, ανακάλυψε την ανανεωτική αριστερά, που δεχόταν την ιδιωτική πρωτοβουλία και κριτίκαρε  έντονα την  γραφειοκρατία και την αναποτελεσματικότητα που δημιούργησε στην Σοβιετική Ένωση, η κρατιστική αντίληψη. «Ας μην μιλήσουμε και για την έλλειψη δημοκρατίας στην οποία οδήγησαν την Σοβιετική Ένωση, οι ανάλγητοι ανώτατοι κρατικοί υπάλληλοι πού έκαναν κατάχρηση εξουσίας, όπως όλοι οι ανώτατοι δημόσιοι υπάλληλοι σε όλον τον κόσμο», έλεγε ο Νώντας.

Έτσι, ο Επαμεινώνδας δημιούργησε σιγά-σιγά την επιχειρηματολογία του.

«η δημοκρατία, που είναι προϋπόθεση για τον σοσιαλισμό, προβλέπει όλοι οι πολίτες να έχουν τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις απέναντι  στο κράτος» υποστηρίζει ο Νώντας και συνεχίζει λέγοντας ότι «αυτό καταστρατηγείται με τους δημοσίους υπαλλήλους, οι οποίοι έχουν προνομιακή αντιμετώπιση σε σχέση με όλους τους υπόλοιπους πολίτες. Έχουν μονιμότητα στην εργασία τους, χωρίς αξιολόγηση και καμία επίπτωση όσο αντιπαραγωγικοί και αν είναι. Έχουν πολλαπλάσια εργασιακά δικαιώματα (αργίες, γονικές άδειες, αμετάθετο, ωράρια κλπ) και υψηλότερες αμοιβές από τους αντίστοιχους υπαλλήλους του ιδιωτικού τομέα, ειδικότερα στις χαμηλότερες βαθμίδες» και συνεχίζει «ακόμα και αν, μέσα από αγώνες, καταφέρναμε να αυξήσουμε τα δικαιώματα των ιδιωτικών υπαλλήλων, οι δημόσιοι υπάλληλοι θα κατάφερναν πάλι υψηλότερα, καθόσον οι πελατειακές σχέσεις στην χώρα μας ευνοούν ιδιαίτερα τα συνδικαλιστικά τους όργανα».

Αν δε, τον ρωτήσεις για την μόνιμη υποστήριξη τους από την αριστερά, απαντά ότι «θεωρεί λάθος την άκριτη υποστήριξη τους από ην αριστερά, καθώς προστατεύεται μια ομάδα εργαζομένων, που αφ’ ενός έχουν προνόμια τα οποία δεν ανταποδίδουν στο κοινωνικό σύνολο και αφ’ ετέρου συντηρούν ένα σύστημα που ευνοεί τη διαφθορά, την αναξιοκρατία και την ατιμωρησία, χαρακτηριστικά καθόλου αριστερά».

Τον τελευταίο καιρό, ο Επαμεινώνδας είχε βρει την χαρά του καθώς τα δημοσιονομικά προβλήματα της χώρας έχουν στρέψει και άλλους ανθρώπους εναντίον των δημοσίων υπαλλήλων. Τα συνεχή δημοσιεύματα για τα ρετιρέ του δημοσίου, για την διαφθορά και την αναποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης, που ευθύνονται εν μέρει για την κατάντια της χώρας, τον έκαναν να νοιώθει δικαιωμένος.

«εγώ τα έλεγα τόσα χρόνια και εσείς μου λέγατε ότι είμαι υπερβολικός» έλεγε και ξανάλεγε κάθε φορά που βρισκόμασταν. Και όλος περηφάνια άρχιζε να περιγράφει τι διάβασε στο τάδε περιοδικό ή στο δείνα site ή blog, που επιβεβαίωνε για άλλη μια φορά ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι «κοπρόσκυλα».

Όμως η ζωή έχει τους δικούς της κανόνες και αυτό δεν απετέλεσε εξαίρεση για τον Επαμεινώνδα.

Ήταν μία Τρίτη βράδυ και έβλεπα Λαζόπουλο, όταν με πήρε τηλέφωνο. «θέλω να τα πούμε» μου ζήτησε. «είμαι μπερδεμένος, για πρώτη φορά στην ζωή μου». Ακουγόταν σοβαρό και έτσι αποφάσισα να αφήσω τον Λαζόπουλο στην μέση και να πάω να τον συναντήσω στο μπαράκι που μου πρότεινε.

«Φίλε δεν ξέρω τι μου συμβαίνει, είμαι ερωτευμένος με μία δημόσιο υπάλληλο»  μου είπε κατευθείαν μόλις κάθισα. Ωχ την καημένη, σκέφτηκα. «αλλά αυτή την φορά, δεν με νοιάζει» συμπλήρωσε με νόημα. «και όχι μόνο δεν με νοιάζει αλλά έχω αρχίσει να τους βλέπω με συμπάθεια»

Τον κοίταζα σκεφτικός και αναρωτιόμουν πώς έγινε αυτό.

«κοίτα» μου λεει, «την γνώρισα στον ΟΑΕΔ, που είχα πάει για κάποιο πρόγραμμα επιχορήγησης ασφαλιστικών εισφορών, ενός πελάτη μου. Δεν είχε κόσμο και πήγα κατευθείαν στο πρώτο γκισέ, που ήταν αυτή».

«καλημέρα σας κύριε, πώς μπορώ να σας εξυπηρετήσω ?» με ρώτησε χαμογελώντας. «Δεν μασάω με ευγένειες, κοπρόσκυλο», λεω μέσα μου. Της εξηγώ τι θέλω με αυστηρό ύφος και ενώ περίμενα να αρχίσει τις διευκρινιστικές ερωτήσεις και να μου απαριθμεί τα χαρτιά που απαιτούνται λέγοντάς μου πόσο θα καθυστερήσει, μου λεει «μην ανησυχείτε κύριε, θα το τακτοποιήσω εγώ, το μόνο που θέλω είναι να μου πείτε το ΑΦΜ της επιχείρησης. Μέχρι αύριο θα είναι έτοιμο»  

«Και ενώ είχα πάει προετοιμασμένος για καυγά, φεύγω απορημένος αλλά σίγουρος ότι δεν θα γίνει τίποτα τελικά. Και ενώ  δεν έχω φτάσει καλά-καλά στο γραφείο, χτυπάει το τηλέφωνο και ακούω με έκπληξη την υπάλληλο του ΟΑΕΔ και με ενημερώνει ότι τα χαρτιά είναι έτοιμα και να με ρωτάει αν θέλω να μου τα στείλει με e-mail» .

Ο Επαμεινώνδας τρελάθηκε. Κλονιζόταν η θεωρεία του, ότι όλοι «χαλάνε» μετά από λίγα χρόνια.  «πρώτη φορά μου συμβαίνει αυτό στα 25 χρόνια συνεργασίας με το δημόσιο. Άμεση εξυπηρέτηση ? αποστολή με e-mail ? τηλέφωνο στο γραφείο ? και όλα με ευγένεια ?»

Και έτσι ο Επαμεινώνδας αποφάσισε να την γνωρίσει καλύτερα και να διερευνήσει γιατί . Ξαναπάει λοιπόν σε λίγες ημέρες, στον ΟΑΕΔ δήθεν για μία υπόθεση του και της πιάνει κουβέντα. Μαθαίνει ότι είναι 15 χρόνια στο δημόσιο, χωρισμένη με δύο παιδιά και της ζητάει να βγούνε. Αυτή δέχεται. Στην πρώτη έξοδο, ανακάλυψε γιατί η Νάνσυ, έτσι την λένε, είναι διαφορετική. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αυστραλία και γύρισε στην Ελλάδα μετά τις σπουδές της στα οικονομικά. Ναι, αλλά τα 15 χρόνια στο δημόσιο, πώς δεν την χάλασαν ?

Στο δεύτερο ραντεβού, διαπίστωσε ότι την βρίσκει όμορφη, ιδιαίτερα όταν άρχισε η ίδια να κριτικάρει την δημόσια διοίκηση με τα δικά του επιχειρήματα.

Όταν δε του είπε « μερικές φορές η συμπεριφορά κάποιων συναδέλφων μου, με κάνει να ντρέπομαι που είμαι δημόσιος υπάλληλος», ο Επαμεινώνδας έπεσε. 

Και έτσι, ο Επαμεινώνδας άρχισε σιγά-σιγά να μαλακώνει. Σταμάτησε τις μόνιμες χριστοπαναγίες για τους δημοσίους υπαλλήλους, άρχισε να θεωρεί ότι κάποια από τα αιτήματά τους μπορεί να είναι δίκαια, έφτασε δε στο σημείο, όχι μόνο να βγει ένα βράδυ με κάποιους συναδέλφους της Νάνσυ αλλά πει ότι πέρασε και καλά. 

Όταν δε κάποια ημέρα, του είπα ότι το κάθε κάστρο χρειάζεται τον κατάλληλο δούρειο ίππο για να αλωθεί, συμφώνησε χαμογελώντας.

ο Ελληνας Ayakok

Στην αίθουσα του Διοικητικού Συμβουλίου, τα αίματα έχουν ανάψει. Ο πρόεδρος της εταιρείας, απο τις μεγαλύτερες στον κλάδο της, εχει σηκωθεί όρθιος και μιλάει δυνατά και εκνευρισμένα. Με το δεξί του χέρι σηκωμένο, να κινείται νευρικά με τον δείκτη προτεταμένο πρός τα πάνω, αγορεύει για τις προσπάθειες της εταιρείας να ξεπεράσει την κρίση στην οποία έχει περιέλθει τα τελευταία χρόνια.

Μιλάει για τα λάθη που έγιναν, απο όλους εκτός από αυτόν, για τις παραλείψεις και τις αδυναμίες , όλων εκτός απο αυτόν και αναφέρεται στην ανεπάρκεια όλων, εκτός απο αυτόν.

Κατηγορεί τα στελέχη για την χαμηλή τους αγωνιστικότητα και την μειωμένη πίστη τους στον αγώνα που δίνουν. Τους αποκαλεί λιγόψυχους, απαισιόδοξους και κουρασμένους και τους θυμίζει τα χρόνια που η εταιρεία μεγαλουργούσε. Τότε που όλες οι πόρτες ήταν ανοικτές και κανείς (υπηρεσίες, τράπεζες, συνεργάτες) δεν τολμούσε να τους χαλάσει χατήρι.

Αυτό που προκάλεσε την οργή του, ήταν η αμφισβήτηση της θετικής έκβασης της δικαστικής τους αντιπαράθεσης με το Ελληνικό δημόσιο. Βασικός εκφραστής της αμφισβήτησης ήταν ο προιστάμενος της νομικής υπηρεσίας, ο οποίος υποστηρίξε ότι υπάρχουν ελάχιστες πιθανότητες να μην καταδικασθούν αφ' είς στιγμής το ποσό που χρωστάνε είναι πολύ μεγάλο και δεν υπάρχουν ικανοποιητικές εξηγήσεις πρός το δικαστήριο

> "και δεν είναι ικανοποιητική εξήγηση, η επιβίωση της εταιρείας" κραυγάζει ο πρόεδρος, "αυτού του διαμαντιού της Ελληνικής οικονομίας, που απασχολεί 2500 εργαζόμενους. Πού έκανε τόσα για αυτήν την χώρα. Ποιός δικαστής και ποιοί νόμοι είναι πάνω από αυτό ? "

> "όλοι" απάντησε ο νομικός σύμβουλος. Και εκεί άρχισε το κακό.

> " ε, τότε να τους αλλάξουμε, να πάμε στον Αρειο Πάγο, στο Υπουργείο Διακιοσύνης, στον πρωθυπουργό. Να πάμε παντού" φώναξε ο πρόεδρος, εννοώντας φυσικά, να πάνε όλοι οι υπόλοιποι παρευρισκόμενοι, εκτός απο αυτόν, του οποίου η θέση και το κύρος δεν αρμόζουν σε τέτοιες ενέργειες.

> " μα τι λέτε, κ. πρόεδρε" αναφώνησε ο οικονομικός διευθυντής, " και το δικό μας κύρος ?"

Και τότε, άρχισε να τους λέει για τον Ayakok, τον γιαπωνέζο manager που θεωρείται ο πιό επιτυχημένος, όλων των εποχών. Που πήρε την General Motοrs και απο κουφάρι, την ξανάκανε leader στην αγορά. Που απογείωσε την Boeing με τα νέα μοντέλα, που όλοι του έλεγαν ότι δεν μπορούν να κατασκευασθούν.

> " και ποιό είναι το μυστικό του κύριοι ? ξέρετε ? Οτι δεν το βάζει κάτω ποτέ. Αγωνίζεται μέχρις εσχάτων. Ετσι, όπως πρέπει να κάνουμε και εμείς"

Και το παραλήρημα συνεχίζεται. Τα στελέχη, τον κοιτούν βαριεστημένα, ενώ μερικοί χαμογελούν ελαφρά. Δεν είναι η πρώτη φορά που ζούν αυτήν την κατάσταση. Συνηθισμένη κατάσταση πιά. Ο "γέρος", όπως τον λένε, τα 'παιξε πάλι. Απο τότε που η εταιρεία άρχισε να έχει προβλήματα, δεν μπορεί να ησυχάσει. Δεν μπορεί να δεχθεί ότι δεν είναι πιά αυτή που ήταν.

Μεγάλωσε σε ένα χωριό της ορεινής Αρκαδίας, βοηθώντας τον πατέρα του στα ζώα, μέχρι που τέλειωσε το γυμνάσιο. Κατέβηκε στην Αθήνα και ενας θεός ξέρει πώς σπούδασε. Η αδυναμία του να συνεργασθεί και να εργασθεί σε οργανωμένο περιβάλλον, τον οδήγησαν να κάνει μιά εταιρεία με έναν συμφοιτητή του. Μέτριο μυαλό και ξερόλας, η εταιρεία αναπτύχθηκε χάρις στον συνεταίρο του.Τον πρώην πρόεδρο της εταιρείας. Οργανωτικός, διορατικός με ανεπτυγμένη κρίση και ικανότητα επικοινωνίας με τους ανθρώπους. Ο "γέρος" όλα τα προηγούμενα χρόνια ζούσε στην σκιά του προέδρου και αρεσκόταν να κομπάζει και να ανακατεύει καταστάσεις. Ευτυχώς για αυτόν η φιλία τους ήταν ιερή για τον πρόεδρο και τον ανεχόταν.Οπως και όλοι οι υπόλοιποι.

Οταν πέθανε ο πρόεδρος, ανέλαβε ο "γέρος". Από τότε άρχισαν τα προβλήματα. Παντελής αδυναμία διοίκησης, κρίσης και επικοινωνίας. Και φυσικά, αδυναμία να το δεχθεί και να αφήσει τα στελέχη να κάνουν την δουλειά τους. Η ανακατωσούρα κυριάρχησε, διπλές εντολές, επικάλυψη αρμοδιοτήτων και απαράδεκτες αποφάσεις.

Ο "γέρος" πιά είναι εκτός ελέγχου, αντιλαμβανόμενος ότι δεν πείθει.

> "και να σας πώ και κάτι" τσιρίζει. "αν ήμουν μόνος μου θα είχα λύσει όλα τα προβλήματα σε μία ημέρα"

> " και γιατί δεν το κάνετε" λέει ο οικονομικός διευθυντής και επιδεικτικά σηκώνεται και φεύγει απο την αίθουσα. Ενα-ένα τα υπόλοιπα στελέχη, τον ακολουθούν.

> "αυτή την φορά ξεπέρασες κάθε όριο, γέρο μου" του λέει ο τεχνικός διευθυντής, συνομίληκός του και απο τα ιδρυτικά στελέχη της εταιρείας, κλείνοντας την πόρτα.

Ο "γέρος" μένει μόνος του στην μεγάλη αίθουσα, με το χέρι όρθιο, να κοιτάει αποσβωλομένος ίσια μπροστά, στον απέναντι τοίχο, εκεί που το πορτραίτο του μακαρίτη συνεταίριου του, φαίνεται σαν να τον κοιτά με ενα μειδίαμα στα χείλη.

ε, ρε έρημε Ayakok

συζητώντας με έναν Ζωνιανό

Παρακολούθησα και εγώ απο την τηλεόραση, εντυπωσιασμένος, την υπόθεση των Ζωνιανών. Επειδή, μέσα μου κυλάει κρητικό αίμα, λίγο νερωμένο λόγω της μετεγκατάστασης στο άστυ, υποψιαζόμουνα ότι υπάρχουν ακόμα περιοχές της Κρήτης, που η κρητική ανυποταξία και το εθιμικό δίκαιο υπερτερούν της λειτουργίας του συντεταγμένου κράτους. Αυτό, πού δεν μπορούσα να φαντασθώ, ήταν ότι αυτά τα χαρακτηριστικά θα μπορούσαν να οδηγήσουν στίς μέρες μας, σε ένοπλη αντιπαράθεση με το κράτος.

Αναζητώντας στο διαδίκτυο, περισσότερα στοιχεία για τα Ζωνιανά , εντυπωσιάσθηκα ακόμα περισσότερο. Ενώ θεωρούσα, ότι επρόκειτο για σχετικά νέο χωριό (1-2 αιώνων), με πιθανή καταγωγή απο ξεπεσμένους πειρατές ή ζωοκλέφτες, ανακάλυψα ακριβώς το αντίθετο.

Χωριό με αρχαία καταγωγή, που οι κάτοικοι του εικάζουν οτι προέρχονται απο τους Μινωίτες και το όνομα του χωριού τους απο τον ίδιο τον Δία. Χωριό με σημαντική παρουσία σε όλη την διάρκεια της ιστορίας, γεμάτη από αγώνες ενάντια σε όλους τους κατακτητές, ιδιαίτερα δε στους Τούρκους.

Τι συμβαίνει λοιπόν εκεί κάτω?

Μιά ολόκληρη κοινωνία αποφάσισε να κάνει στροφή στην παραβατικότητα και να αντιπαρατεθεί με όλους τους υπόλοιπους, ακόμα και με το κράτος ή συμβαίνει κάτι άλλο που οι υπόλοιποι αγνοούμε ? Τι προκάλεσε την έξαρση της ομοθυμίας τού ανυπότακτου στην περιοχή αυτή ?

Με αυτές τις σκέψεις, πέταξα την Δευτέρα στο Ηράκλειο για επαγγελματικούς λόγους και το βράδυ βγήκα με κάποιους συνεργάτες κρητικούς. Η συζήτηση περιστράφηκε στο θέμα και ένας από αυτούς, με καταγωγή απο την περιοχή του Μυλοποτάμου με ρώτησε άν θα ήθελα να ξέρω τί λένε οι ίδιοι. Του απήντησα καταφατικά και μου υποσχέθηκε, ότι την επομένη, που θα πηγαίναμε για κάποια δουλειά στο Ρέθυμνο, θα κανόνιζε να βγούμε το βράδυ με έναν Ζωνιανό.

Το ραντεβού, κλείσθηκε σε ένα ταβερνάκι στην παληά πόλη. Ο Ζωνιανός ήταν εκεί πρίν απο εμάς. Γύρω στά 30, με κλασικό κρητικό μουστάκι, αξυρισιά 5-6 ημερών, ντύσιμο casual agricole, επάγγελμα γεωργο-κτηνοτρόφος.

Η αρχική του δυσπιστία, στις πρώτες μου ερωτήσεις, μήπως είμαι αστυνομικός ή δημοσιογράφος, ξεπεράσθηκε μετα απο 4-5 ρακές και τις εγγυήσεις του συνεργάτη μου, με τον οποίον είχε και μιά μακρινή συγγένεια. Ολες οι απαντήσεις του για την κατάσταση στα Ζωνιανά, δόθηκαν σε 2ο πληθυντικό πρόσωπο, βγάζοντας τον εαυτό του απέξω.

> τι γίνεται ρε κοπέλι, στα Ζωνιανά, βαλθήκατε να μάς τρελάνετε ?

εσύ να μου πείς, σύντεκνε, τι πάθατε ούλοι και τα έχετε βάλει με τα Ζωνιανά σαν να είμαστε τα χειρότερα κατακάθια του κόσμου. Τι ήθελαν οι μπάτσοι και ήρθαν στο χωριό?

> γιατί ρε φίλε, δεν έχει δικαίωμα η αστυνομία να έρχεται στο χωριό σας?

όχι, γιατί έρχονται πάντα γιά κακό. Είτε να μάς πάρουν τα σπίτια και να τα δώσουν τσι τράπεζες, είτε να συλλάβουν κανά κοπέλι για ψύλλου πήδημα. Πιό κράτος, ρε σύντεκνε ? Που μας τα παίρνουν από παντού και τα τρώνε αναμεσά τους. Μας έχουν χεσμένους εδά, πάνω στα βουνά να βολοδέρνουμε με λίγα κατσίκια και πιό λίγα λιόδενδρα, χρεωμένοι μέχρι το λαιμό στις τράπεζες. Που μας παίρνουν το σπίτι ή μας στέλνουν φυλακή αν καθυστερήσουμε δυό μήνες την δόση, ενώ κονομάνε τα 'ντερά τους. Πρώτα να μας δείξει το κράτος ότι ενδιαφέρεται για μας και μετά να 'ρθούν να μας ελέγξουν. Μας έχουν εγκατελείψει, σύντεκνε.

> δηλαδή, τί πρέπει να κάνουν γιά εσάς, που δεν κάνουν ?

κοίτα φίλε, εμείς είμαστε φτωχοί ανθρώποι και από την φτώχια πολλά ξεκινάνε. Κατ' αρχάς να πιάσουν τσί τράπεζες να μην μας ζορίζουν, να κάνουν έργα στην περιοχή, να φέρουν δουλειές, γιατί είμαστε σε απόγνωση.Πολλά χρόνια τώρα.

> και η λύση είναι να το γυρίσετε στο χασίσι ?

κατ' αρχάς αδελφέ, εμείς δεν είμαστε χασικλήδες.Οικογενειάρχες άνθρωποι είμαστε. Κανείς Ζωνιανός δεν το φουμάρει. Κάποιοι το καλλιεργούνε για το μεροκάματο. Και επειδή μάθανε την τέχνη βγαίνει και καλό. Απο τα πιό φημισμένα τσι Ευρώπης. Γιατί οι Ζωνιανοί είναι προκομένοι ανθρώποι, ότι πιάνουνε το κάνουνε καλά.

> σύντεκνε, μιλάμε για ναρκωτικά.Παράνομα πράγματα που σκοτώνουν τα παιδάκια.

ε, κοπέλι. Σάμπως αν δεν το φτιάχνανε εδά, δεν θα το φτιάχνανε άλλού? Γιατί να κονομάνε οι Τούρκοι και οι Αφγανοί και όχι κάποιοι δικοί μας. Η σάμπως δεν θα πουλιότανε? Θα πουλιότανε. Ασε, ρε αδελφέ, βρήκαν καποια κοπέλια την άκρη να φύγουν απο την μιζέρια και να λαδώσουνε το άντερο και όλοι πέσαν να τους φάνε. Μην δούνε ένα τόπο να προκόψει. Ας μην μας εγκατέλειπαν στην μοίρα μας, να μην το κάνανε.

> δηλαδή προτείνεις να το κάνουνε και αλλού ? γιατί δεν είστε οι μόνοι φτωχοί και ξεχασμένοι σε αυτή την χώρα.

γιατί ? δεν το κάνουνε αλλού ? όλος ο Πύργος βρωμάει χασίσι. Καιγότανε το δάσος και οι πυροσβέστες δεν μπορούσαν να το σβήσουν γιατι είχανε μαστουρώσει απο το χασίσι που καιγόταν . Αλλά νά, οι Πελλοπονήσιοι είναι τα αγαπημένα τους παιδιά, δικοί τους άνθρωποι, γιαυτό δεν τους πειράζει κανείς.

> ρε 'συ εδώ σας κατηγορούνε ότι έχετε μπεί στην εμπορία, ότι έχετε κάνει κυκλώματα μαφιόζικα.

γιατί, στο Ζεφύρι τι γίνεται, οι γύφτοι το πουλάνε κάτω από την μύτη τους, στην Αθήνα. Εδά, το Ζωνιαναίκο πάει όλο εξαγωγή.Δεν βλάπτεται Ελληνας απο τούτο.

> και τα όπλα, οι τσαμπουκάδες?

εδά, θα μαλώσουμε σύντεκνε. Τ' όπλο είναι άλλη υπόθεση. Είναι η ψυχή του κρητικού, και δεν έχουμε μόνο εμείς.Ολη η Κρήτη έχει. Πιό πολλά και απο τον στρατό. Και αυτό δεν έχει σχέση με τα χασίσια. Την ψυχή θα μας βγάλουνε, τα όπλα δεν θα μας τα πάρουνε.

> και τα ΑΤΜ που βρήκανε στο χωριό?

αυτά είναι προβοκάτσια.Τα φέρανε οι μπάτσοι για να μας δυσφημήσουνε. Ανάγκη έχουνε να κλέψουνε το μηχάνημα. Τόσα βγάζουνε απο τα χασίσια.

> καλά , και είναι λύση να στήνουνε ενέδρα στους αστυνομικούς?

σύντεκνε, δεν τους ξέρεις τους Ζωνιανούς. Αν τους προκαλέσεις, σκυλιάζουν. Δεν έπρεπε να έρθουν οι μπάτσοι. Επαέ, δεν πάτησε κανείς κατακτητής. Ούτε Ενετός, ούτε Τούρκος, ούτε Γερμανός.Ξέρεις πόσους εμείς εφάγαμε? Ολους όσους τόλμησαν να 'ρθουν. Και πολλά δικά μας κοπέλια εσκοτώθηκαν. Αλλά κανείς δεν πάτησε επαέ. Οι Ζωνιανοί, φίλε μου θα πεθάνουν αλλά δεν θα παραδωθούν.

> κάτσε ρε φίλε, συγκρίνεις τους Τούρκους, με τους αστυνομικούς?

δεν λέω, δεν είναι το ίδιο, γιαυτό και δεν τους κάνανε μεγάλη ζημιά. Αλλά, κοίτα κι' οι δυό για κακό ήρθανε.

> καλά, και δεν φοβούνται ότι οι μπάτσοι θα ξανάρθουν, πιό οργανωμένοι, θα φέρουν και τον στρατό και θα τους λιανίσουν?

να σύρουν, να 'ρθουν. Θα γίνει εδά το Κούγκι. Αλλά δεν τολμάνε, γιατί το ξέρουν ότι θα γίνει μεγάλος σκοτωμός. Και να σου πώ και κάτι άλλο, σύντεκνε. Δεν θα τους πιάσουνε ποτέ στον ύπνο. Γιατί έχουνε και τις άκρες τους.

> τί εννοείς?

ότι καταλαβαίνεις, σύντεκνε. Εχουνε τις άκρες τους τα κοπέλια. Παντού.

> και δεν μου λές, πόσο καιρό γίνεται αυτή η δουλειά?

άπό τότε που βύζαινα. Ξέρεις πόσα κοπέλια σπούδασαν και πρόκοψαν απο τα χασίσια. Πού αλλοιώς θάτανε αγράμματοι και κακορίζικοι σαν και εμάς που μείναμε εδά με τα κατσίκια.

> δηλαδή για να καταλάβω, εσύ τα εγκρίνεις όλα αυτά?

τι να σου πώ, ρε σύντεκνε. Απο την μιά δεν είναι ωραία πράγματα αυτά,παράνομα είναι. Απ' την άλλη, κάποιοι σύντεκνοι λαδώσαν το εντεράκι, καί μεγαλώνουν τα κοπέλια τους, πιό ανθρωπινά. Αλλοιώς κακομοίρηδες θάτανε.

Η συζήτηση, γύρισε σε άλλα θέματα, στην πολιτική, που όλοι είναι λαμόγια και έρχονται μόνο για την φήφο, που αν ξανάρθουνε θα τους παίξουνε στην κεφαλή. Στο δέσιμο τους με το χωριό, στους πόσους σπουδαγμένους και πετυχημένους έβγαλε το χωριό, που ζούν αλλού αλλά πάντα παραμένουν Ζωνιανοί και στα πολλά παιδιά που κάνουν. Τα παιδιά είναι ζωή, αυτός έχει ήδη τέσσερα και αν θέλει ο θεός θα κάνει και άλλα.

Έτσι, πέρασε η ώρα και όταν σηκωθήκαμε να φύγουμε (καμμιά συζήτηση για να πληρώσουμε), του κάνω την τελευταία ερώτηση :

> ρε κοπέλι, πές μου κάτι. Ησουν και εσύ στον σαματά?
(Μειδίασμα). Σύντεκνε καληνύκτα.Καλά περάσαμε εδά. ε ?

ένας ιθαγενής αφηγείται

εμπνευσμένο απο τον vasikos metoxos

2015 πΧ, 20 Απριλίου, ημέρα Τετάρτη, ώρα 12.14 πμ
Ενα μικρό ιστιοφόρο, προσαράζει σε μία ακτή του Αιγαίου. Οι επιβάτες κατεβαίνουν δειλά κρατώντας τα όπλα τους. Κοιτάνε γύρω τους. Αφουγκράζονται. Το περιβάλλον οικείο. Οι ήχοι γνωστοί. Τα δένδρα ίδια είδη με αυτά της πατρίδος τους. Γύρω τους κανένας. Προχωράνε πρός το εσωτερικό της παραλίας. Οι μυρωδιές γνωστές. Προχωράνε και άλλο. Αποφασίζουν να χωρισθούν. Κάποιοι μένουν στην ακτή, κοντά στο καράβι ενώ οι υπόλοιποι προχωράνε προς το εσωτερικό του δάσους.
Μέχρι το βράδυ, έχουν επιστρέψει. Προχώρησαν αρκετά μέσα στο δάσος, πέρασαν και κάποια ξέφωτα. Βρήκαν πηγές με γλυκό νερό, ελάφια και λαγούς αλλά κανέναν άνθρωπο. Μάλλον δεν κατοικεί κανείς εδώ. Εκείνο το βράδυ, γύρω απο την φωτιά, αποφάσισαν να εγκατασταθούν σε αυτόν το νέο τόπο.
Κάπως έτσι, έγινε η αρχή. Ο πρώτος εποικισμός του Ανατολικού Πηλείου απο Χαλκιδαίους.
Μετά απο λίγες ημέρες, το καράβι έφυγε αφήνοντας κάποιους στην νέα πατρίδα. Μετά απο δύο μήνες επέστρεψε με νέους αποίκους. Γυναίκες και παιδιά.Και κάποια ζώα. Η εγκατάσταση στο Πήλιο είχε ξεκινήσει.
Οι πρώτοι έποικοι σε λίγο καιρό είχαν φτιάξει το πρώτο χωριό. Τό όνομα του : Νηλεία.
Και σε λίγο καιρό αρχίζει η πρόοδος και η ανάπτυξη. Το γόνιμο έδαφος και το ήπιο κλίμα βοηθούν. Η εργατικότητα των ανθρώπων, επίσης. Σε λίγα χρόνια ο τόπος έχει αναπτυχθεί αρκετά. Φτιάχθηκε ναός πρός τιμή της Αρτεμις.Και ένα μικρό θέατρο. Από πέτρα. Που υπάρχει άφθονη στο βουνό.
Τα πρώτα χρόνια πέρασαν ήρεμα και ειρηνικά.Η Νηλειάδα άρχισε να γίνεται γνωστή. Κάποιοι ξένοι εμφανίσθηκαν απο την θάλασσα για εμπόριο. Είδαν και έμειναν εντυπωσιασμένοι, απο την γεναιόδωρη φύση, την αρμονία των χρωμάτων, την ηρεμία της θάλασσας.
Λίγα χρόνια μετά, ήρθαν οι πρώτοι επιδρομείς. Ληστές που όμως αντιμετωπίσθηκαν απο τους κατοίκους. Και δεν ξανάρθαν. Το χωριό μεταφέρθηκε απο την παραλία πρός τα ορεινά. Και χτίσθηκε πιό δομημένο απο το πρώτο.Με πέτρα, τοιχεία, τα σπίτια ενωμένα σχηματίζοντας εξωτερικό τοίχο.Και στην μέση, εκεί που υπήρχε η πηγή,άφησαν μία πλατεία.
Αρκετά χρόνια αργότερα, ήρθαν οι πρώτοι κατακτητές, οι Μολοσσοί και μετά ήρθαν οι Δαναοί και τέλος οι Μακεδόνες. Αυτοί έμειναν. Συγγενείς γαρ, ομόγλωσσοι και ομόθρησκοι. Κανείς απο τους κατοίκους δεν έφυγε.Απλώς έγκαταστάθηκαν εκεί και κάποιοι Μακεδόνες.
Τα χρόνια πέρασαν. Ηρθαν νέοι κατακτητές, οι Ρωμαίοι που έμειναν επίσης πολύ. Η διαφορετική γλώσσα δεν εμπόδισε. Εμαθαν την δική μας και έμειναν.Μετά απο χρόνια πολλά μετονομάσθηκαν σε Βυζαντινούς. Κάπου εκεί άλλαξαν και θρησκεία. Ολοι μαζί.Χωρίς να τους το επιβάλλει κανείς. Από μόνοι τους.Και έχτισαν και μιά εκκλησία. Στην πλατεία. Και άλλαξαν το όνομα του χωριού : Αγιος Γιώργιος.
Τα επόμενα χρόνια πέρασαν πολλοί επιδρομείς και κατακτητές : Σλάβοι, Πετσενέκοι, Σέρβοι, Κουμάνοι και μετά Φράγκοι και τέλος οι Τούρκοι. Κανείς δεν έφυγε. Απλώς κάποιοι απο τους κανούργιους έμεναν εδώ. Και προσαρμοζόταν. Εβλεπαν τον τόπο, τον αγαπούσαν και τον σεβόταν. Αυτοί άλλαζαν, όχι ο τόπος
Ο Αγιος Γεώργιος απέκτησε πλούτο και φήμη. Ομορφα αρχοντικά φτιάχθηκαν, η πλατεία στρώθηκε με πέτρα και το χωριό έγινε απο τα ομορφότερα της περιοχής.Με τα νερά και τα δενδρα του. Τούς φιλόξενους κατοίκους του. Ολα δείχναν όμορφα.
Και μετά λίγα χρόνια έγιναν ακόμα πιό όμορφα.Η περιοχή εντάχθηκε στο νέο Ελληνικό κράτος. Κάποιοι λίγοι έφυγαν,χωρίς την θέλησή τους. Οι πιό πολλοί έμειναν.
Τα χρόνια πέρασαν και ο τόπος έχασε από την αίγλη του. Αλλά καθόλου απο την ομορφιά του. Αλλά και πάλι κανείς δεν έφυγε.Εμειναν, φτωχότεροι, αλλά έμειναν. Στην ομορφιά του τόπου τους.
Ομως, αλλοίμονο. Τα τελευταία χρόνια ένας νέος εισβολέας έφτασε. Ο πιό ύπουλος, ο πιό σατανικός και απάνθρωπος. Ο homo megaloasticus, ένα νέο είδος ανθρώπου, όχι προιόν εξέλιξης αλλά κάποιας μετάλλαξης, που μάλλον προκλήθηκε απο την μόλυνση.
Υπάρχουν πολλά υποείδη homo megaloasticus, αλλά το πιό επικίνδυνο και πονηρό είναι ο homo megaloasticus atheniensis. Το βασικό του χαρακτηριστικό είναι η αδυναμία προσαρμογής. Δεν σέβεται τίποτα και κανέναν, θεωρεί ότι είναι ο εξυπνότερος και ο καλύτερος απο όλους και έχει την τάση να κάνει τους άλλους ίδιους με αυτόν. Και τους τόπους τους σαν τον δικό του.
Ο homo megaloasticus ειναι χοντρός και πλαδαρός.Ντύνεται με επιβλητικά και φανταχτερά ρούχα στα οποία κολλάνε στο μέρος της καρδιάς, σήματα που συνήθως αναπαρισθούν ζώα. Παρόλα αυτά δεν αγαπάνε τα ζώα, ούτε τα πουλιά και φοβούνται τα έντομα. Γιαυτό τα κυνηγάνε και τα διώχνουνε, όταν δεν τα σκοτώνουνε.
Ζούν κυρίως την νύκτα, την ημέρα κοιμούνται. Μισούνε το περπάτημα, ίσως γιατί δεν μπορούν να ισοροπήσουν, κυρίως στο ανώμαλο έδαφος.Περπατάνε λίγο και πάντα στο ισιάδι. Επειδή τους ενοχλεί και η παραμικρή ανωμαλία του εδάφους, ξυλώνουν την πέτρα και στρώνουν την γή με άσφαλτο.
Κυκλοφορούν πάντα καβάλα σε επιβλητικά και μεγαλόσωμα άλογα, που τα ονομάζουν SUV, που μάλλον προέρχεται απο το σουβλάκι, το οποίο μαζί με τα κοψίδια είναι η βασική τους τροφή όταν έρχονται στόν τόπο μας.
Πιστεύουν σε έναν νέο θεό, που τον ονομάζουν "κοινωνική καταξίωση" που από οτι έχω καταλάβει μπορείς να τον εξαγοράσεις. Για αυτό όσα πιό πολλά λεφτά έχουν τόσο πιό κοντά στον θεό τους βρίσκονται.Περίεργα πράγματα.
Εμάς δεν μας φέρονται καλά. Μας αποκαλούνε βλάχους, κοροιδεύουν τον τρόπο που μιλάμε και τις συνήθειές μας. Μας θέλουν μόνο για να τους κάνουμε τις δουλειές, να κτίζουμε τα σπίτια τους, να συντηρούμε τους κήπους τους.
Το σχέδιο τους είναι απλό. Ερχονται λίγοι λίγοι, κάνοντας τους φίλους. Αφού σου πούν πόσο τους αρέσει ο τόπος σου, σου ζητάνε να μείνουνε σε αυτόν. Οταν το πετύχουν αρχίζουν και αλλάζουν τα σπίτια. Κτίζουν και καινούργια.Ολα με το δικό τους στυλ. style megaloasticus.
Σε λίγα χρόνια, το μέρος έχει αλλάξει. Τα σπίτια έχουν πολλαπλασιασθεί, οι δρόμοι έχουν γίνει άσφαλτος, τα δένδρα έχουν κοπεί, τα ζώα έχουν φύγει. Ολα αλλάζουν. Οι ήχοι του δάσους έχουν αντικατασταθεί απο τις φωνές τους και την βάρβαρη μουσική τους, οι μυρωδιές της φύσης απο την τσίκνα του ψημένου κρέατος, η ομορφιά της πλατείας απο τα φώτα των μαγαζιών που δημιουργούν.Η ησυχία του χωριού απο τις μηχανές των αυτοκινήτων τους. Τα πάντα αλλάζουν με τον καιρό. Σε λίγα χρόνια ο τόπος σου έχει μετατραπεί σε ίδιο με τον δικό τους. Και τότε τον βαριούνται. Σταματούν να έρχονται και ψάχνουν άλλα μέρη να κάνουν το ίδιο. Το χωριό ερημώνει
Τώρα που τα γράφω αυτά, οι περισσότεροι απο το χωριό έχουν φύγει. Πούλησαν στους homo megaloasticus και πήγαν στην δική τους πατρίδα. Με τα λεφτά που πήραν αγόρασαν λίγον απο τον θεό τους. Και έγιναν σαν και αυτούς.
Εχουμε μείνει λίγοι, όλοι γέροι, πού περπατάμε στον τόπο μας και νοιώθουμε ξένοι, σκλαβωμένοι.Ποτέ πρίν δεν ήταν έτσι. 4000 χρονια ιστορία θα χαθεί με εμάς.Τούς τελευταίους
Ισως για αυτό, προχθές ο Κώστας, περπάταγε στην πλατεία και φώναζε "φύγετε ερπετά. Φύγετε"
Και να φαντασθείς, εμείς εδώ δεν είχαμε ποτέ φίδια.