Τετάρτη 4 Δεκεμβρίου 2013

η Γερμανική κυριαρχία και τα Ράιχ

Στα τέλη του 6ου μ.Χ. αιώνα,  η κάθοδος των γερμανικών φυλών στην Ευρώπη έχει ολοκληρωθεί και το δυτικό τμήμα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας έχει ήδη διαλυθεί.  Ο «αρχαίος κόσμος» έχει καταλυθεί και τα περισσότερα μνημεία της αρχαιότητας στην Ιταλική χερσόνησο και τον Ελλαδικό χώρο, έχουν καταστραφεί. Ο πληθυσμός της Ευρώπης έχει αλλοιωθεί και οι Γερμανοί κυριαρχούν στο μεγαλύτερο μέρος της. Οι περισσότεροι αρχαίοι λαοί (Κέλτες, Ιλλυριοί, Ρωμαίοι, Δάκες κλπ) έχουν εκγερμανισθεί σε μεγάλο βαθμό, παραμένοντας ως κοιτίδες σε απρόσιτες (Σκωτία) ή διαφιλονικούμενες (Νότιος Ιταλία) περιοχές.

Στην ανατολική Ευρώπη κυριαρχεί η Βυζαντινή αυτοκρατορία, η οποία ενσωμάτωσε την χριστιανική θρησκεία στο ρωμαϊκό δίκαιο και τρόπο διοίκησης, διατηρώντας ταυτόχρονα αρκετά στοιχεία των παραδόσεων του Ελληνορωμαϊκού πολιτισμού. Οι Βυζαντινοί θεωρούν τον εαυτό τους συνεχιστές της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και έχουν διατηρήσει τους τίτλους και τα  ονόματα της.

Αντίθετα, η δυτική Ευρώπη είναι διάσπαρτη από μικρά βασίλεια, τα οποία προσπαθούν να επιβιώσουν και να επεκταθούν, στηριζόμενα στο θεσμό του φέουδου, δηλαδή της υποτέλειας σε κάποιον ισχυρότερο έναντι φόρων και προστασίας.

Η έννοια του έθνους είναι ασαφής αυτή την περίοδο. Στην δύση υπάρχουν οι γερμανικοί πληθυσμοί με συνείδηση μάλλον φυλετική παρά εθνική, που συνήθως ταυτίζεται με τον ηγεμόνα. Τα υπολείμματα των ρωμαϊκών και κελτικών πληθυσμών, έχοντας βρεθεί σε κατάσταση υποτέλειας, αποδέχονται αναγκαστικά τα νέα διοικητικά σχήματα. Οι ηγεμονίες (βασίλεια, πριγκιπάτα, δουκάτα κλπ) που δημιουργούνται, μεταβάλλονται ανάλογα με την ισχύ ή τα συμφέροντα των ηγεμόνων και σχετίζονται περισσότερο με τις μεταξύ τους σχέσεις, παρά με φυλετικά χαρακτηριστικά. Η προσπάθεια συνένωσης τους απέχει πολύ από την συγκρότηση ενιαίου κράτους και περιορίζεται στην υποδούλωση του γειτονικού πολέμαρχου, με μόνο στόχο την αύξηση της ισχύος του ηγεμόνα.

Αντίστοιχα, στην ανατολή κυριαρχεί η συνείδηση του χριστιανού «Ρωμαίου πολίτη», υπηκόου μιας ενιαίας και οργανωμένης πολυεθνικής αυτοκρατορίας, ενώ κάθε σχέση με την αρχαία Ελλάδα βρίσκεται υπό διωγμό. Η λέξη Έλλην έχει ταυτισθεί με την θρησκεία του 12-θεου και οι περισσότεροι Έλληνες σταματούν να την χρησιμοποιούν. Η εθνική συνείδηση των Ελλήνων καθυποτάσσεται από την χριστιανική πίστη, που κηρύττει την παγκοσμιοποιημένη ιδεολογία της εποχής.   

Στην δύση, οι επόμενοι πέντε αιώνες κυλούν με πολέμους, διασπάσεις και συνενώσεις των γερμανικών βασιλείων, με ταυτόχρονο μετασχηματισμό των πληθυσμών τους σε νέα έθνη και των διοικητικών μηχανισμών τους στην πλήρη εφαρμογή της φεουδαρχίας. 

Στο μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης κυριαρχούν γερμανικές διάλεκτοι οι οποίες εξελίσσονται σε γλώσσες (γερμανικά, αγγλικά, φλαμανδικά), ενώ στην πρώην ρωμαϊκή Γαλατία και την βόρειο Ιταλία, η μεγαλύτερη συμμετοχή ρωμαϊκών και εκρωμαϊσμένων κελτικών πληθυσμών, δημιουργεί γλώσσες βασισμένες στην δημώδη λατινική (Γαλλικά, Ιταλικά) με μικρότερες η μεγαλύτερες επιρροές από τα γερμανικά.  

Μέσα στους πέντε αυτούς αιώνες επιτελείται η "γέννεση" του γερμανικού έθνους, ως συνισταμένη των γερμανικών φυλών με την κοινή καταγωγή, ήθη, έθιμα και γλώσσα. που κατέκλυσαν την Ευρώπη. Σημαντικές συνιστώσες στην γερμανική εθνογέννεση ήταν η χριστιανική θρησκεία που οι διάφορες γερμανικές φυλές υιοθέτησαν, περισσότερο ή λιγότερο συνειδητά και διαφοροποίησαν στην πορεία (προτεσταντισμός) αλλά και το πρότυπο της παντοκράτειρας Ρώμης με την ανεπτυγμένη διοίκηση, νομοθεσία και πολιτισμό. Ιδιαίτερη επίδραση τους πρωτόγονους Γερμανούς είχε η ισχύς της Ρώμης (στρατιωτική και γεωπολιτική), η οποία εντυπωσίασε και λειτούργησε ως πρότυπο στην αντίληψη του πολεμιστή-κυνηγού, με την οποία ήταν δομημένη η κοινωνία τους.

Σημαντικοί σταθμοί στην εθνογέννεση των Γερμανών ήταν οι προσπάθειες συνένωσης των φυλών υπό ενιαία διοίκηση που επιχείρησαν ο Χλωδοβίκος ο Α΄ (6ος αιώνας) και ο Καρλομάγνος (9ος αιώνας), ενώ καταλυτικό ρόλο έπαιξε η αυτοκρατορία που τελικά δημιουργήθηκε τον 10ο αιώνα, με τον βαρύγδουπο τίτλο « Αγία Ρωμαϊκή αυτοκρατορία του γερμανικού έθνους».

Η πρώτη προσπάθεια ένωσης κάποιων γερμανικών φυλών υπό ενιαία διοίκηση γίνεται στις αρχές του 6ου μ.Χ. αιώνα, από τον Φράγκο ηγεμόνα Χλωδοβίκο τον Α’ (Clovis), ο οποίος ενώνει τις φυλές των Φράγκων (Σάλιοι, Ριπουάριοι) και δημιουργεί το Φραγκικό βασίλειο με πρωτεύουσα το Παρίσι. Ο Χλωδοβίκος οργανώνει το κράτος του με ρωμαϊκά πρότυπα, αλλά θεσπίζει και χρησιμοποιεί ως νομοθεσία τον «Σάλιο Νόμο» που στηρίζεται στο εθιμικό δίκαιο των γερμανικών φυλών. Το βασίλειο αυτό αναγνωρίζεται το 508 μ.Χ. από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Αναστάσιο τον Α’ και το 512 μ.Χ. υιοθετεί τον Χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία του. Η προσπάθεια αυτή σταματάει με τον θάνατό του Χλωδοβίκου και  τα επόμενα χρόνια, το βασίλειο των Φράγκων θα μοιρασθεί και θα επανενωθεί πολλές φορές από τους απογόνους του.

Η πολυδιάσπαση των γερμανικών βασιλείων στην δυτική Ευρώπη καθιστά εύκολη την προέλαση των Αράβων στην Ιβηρική χερσόνησο και την κατάλυση του βασιλείου των Βησιγότθων το 711 μ.Χ.. Η διείσδυση των Αράβων στην Ευρώπη αναχαιτίζεται  το 732 μ.Χ στην μάχη του Πουατιέ, από τον Φράγκο, Κάρολο Μαρτέλο, στρατηγό του ισχυρότερου βασιλείου της εποχής και η δράση τους περιορίζεται στην Ιβηρική χερσόνησο.

Η δεύτερη προσπάθεια συνένωσης των γερμανικών βασιλείων γίνεται από τον επίσης, Φράγκο βασιλιά, Καρλομάγνο, ο οποίος είναι και ο πρώτος Γερμανός που παίρνει τον τίτλο του αυτοκράτορα. Ο Καρλομάγνος, αφού νικά και ενσωματώνει. το Βασίλειο των Λομβαρδών το 774 μ.Χ και στην συνέχεια κατακτά την Σαξονία, στέφεται από τον πάπα Λέοντα τον Γ’, το 800 μ.Χ. στην Ρώμη «αυτοκράτωρ που κυβερνά την Ρώμη», αποφεύγοντας τον τίτλο «Ρωμαίος αυτοκράτωρ» που ήταν τίτλος του Βυζαντινού  αυτοκράτορα. Με την ενθρόνιση αυτή, οι Γερμανοί αμφισβητούν για πρώτη φορά την χρήση του τίτλου του αυτοκράτορα των Ρωμαίων μόνο από τον βυζαντινό αυτοκράτορα, που την περίοδο αυτή ήταν μια γυναίκα, η Ειρήνη η Αθηναία και διεκδικούν για το εαυτό τους την συνέχιση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Είναι χαρακτηριστική η προσπάθεια σφετερισμού ακόμα και του ονόματος «Ρωμαίος» από τους Βυζαντινούς, τους οποίους οι φράγκικες πηγές της εποχής αναφέρουν ως Γραικούς, ενώ Ρωμαίους ονόμαζαν τους κατοίκους της Ιταλικής χερσονήσου, ανεξάρτητα από την καταγωγή τους.

Υπό την ηγεσία του Καρλομάγνου, το βασίλειο των Φράγκων, με πρωτεύουσα το Ααχεν, επιχειρεί να γίνει η πρώτη ευρωπαϊκή δύναμη. Εκτείνεται από τον Ατλαντικό έως τον ποταμό Οντερ (σημερινά σύνορα Γερμανίας-Πολωνίας) και νότια έως την Κροατία, έχοντας σύνορα με την Βυζαντινή αυτοκρατορία και περιλαμβάνει όλους τους γερμανογενείς πληθυσμούς της Ευρώπης, εκτός των βρετανικών νήσων. Ο Καρλομάγνος προσπάθησε να δημιουργήσει μία κοινή κουλτούρα στους λαούς που διοικούσε και θέσπισε κοινό νόμισμα (λίρα) και κοινή νομοθεσία. Εκχριστιάνισε με την βία τους Σάξονες διασφαλίζοντας την διάδοση της χριστιανικής θρησκείας σε όλη την αυτοκρατορία του και θεωρείται από τους δυτικούς, ο οραματιστής της ενωμένης Ευρώπης.

Η αυτοκρατορία του όμως δεν θα διαρκέσει για πολύ και τελικά μετά τον θάνατό του (814 μ.Χ.), χωρίζεται από τους διαδόχους του σε τρία τμήματα, με την συνθήκη του Βερντέν, το 843 μ.Χ. Η διάσπαση του βασιλείου του Καρλομάγνου σηματοδότησε τις διαφορές μεταξύ των γερμανογενών περιοχών της δυτικής Ευρώπης και κυρίως μεταξύ των συμπαγών γερμανικών πληθυσμών (ανατολικό Φράγκικο βασίλειο : Γερμανία) και των πληθυσμών με την μεγαλύτερη επίδραση από τους Ρωμαίους και τους Κέλτες (δυτικό Φράγκικο βασίλειο : Γαλλία) που υιοθετούν ως γλώσσα τους την λατινογενή «γαλλοπροβηγκιανή», που μετεξελίχθηκε στα γαλλικά.

Η πρώτη πραγματική συνένωση των γερμανικών βασιλείων υπό ενιαία διοίκηση πραγματοποιείται στις 2 Φεβρουαρίου του 962 μ.Χ., όταν ο δούκας της Σαξονίας, Όθων Α΄ ο Μέγας στέφεται στη Ρώμη πρώτος αυτοκράτορας (Kaiser) της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού Έθνους (Heiliges Römisches Reich Deutscher Nation). Αυτό είναι και το 1ο Ράιχ. Η εδαφική επικράτεια της αυτοκρατορίας δεν ήταν σταθερή καθ’ όλη την ιστορία της, αλλά στο απόγειο της (1034 μ.Χ.) περιλάμβανε την σημερινή Γερμανία, Αυστρία, Ελβετία, Τσεχία, Σλοβενία, Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο και τμήματα της σημερινής Πολωνίας, Γαλλίας και Ιταλίας. Δεν περιέλαβε ποτέ το μεγαλύτερο τμήμα της Γαλλίας που είχε αναπτύξει αυτόνομη οντότητα, όπως και την νότια Ιταλία και Ισπανία που δεν είχαν ποτέ εκγερμανισθεί.

Η λέξη Reich στην κυριολεξία σημαίνει «περιοχή κυριαρχίας» και προέρχεται από την πρωτογερμανική λέξη reichen από την οποία προέρχονται επίσης οι αγγλικές λέξεις rich (πλούσιος, ισχυρός) και reach (προσεγγίζω, κυριαρχώ) και έχει δανειστεί από τον τίτλο της αυτοκρατορίας, ο οποίος στην κυριολεξία σημαίνει «αγία ρωμαϊκή αυτοκρατορία στην οποίαν κυριαρχεί το γερμανικό έθνος». 

Το 1ο Ράιχ διήρκεσε 850 χρόνια, από το 962 έως το 1806 μ.Χ οπότε καταλύθηκε από τον Ναπολέοντα και είναι η δεύτερη σε διάρκεια αυτοκρατορία που γνώρισε η Ευρώπη (μετά την Βυζαντινή), μακρύτερη ακόμα και από την ίδια την ρωμαϊκή αυτοκρατορία (27 π.Χ.- 395 μ.Χ.). Καθ’ όλη την διάρκεια της, η Αγία Αυτοκρατορία δεν διαμόρφωσε ποτέ κεντρική διοίκηση και οντότητα ενιαίου κράτους, καθώς αποτελούταν από εκατοντάδες βασίλεια, πριγκιπάτα, δουκάτα, κομητείες και ελεύθερες αυτοκρατορικές πόλεις (Freie Reichsstadt) που λειτουργούσαν υπό καθεστώς φεουδαλισμού, ως υποτελείς του ίδιου αυτοκράτορα. Αυτός ήταν και ο βασικός λόγος των συνεχών αυξομειώσεων της επικράτειας της, καθώς ο κάθε ηγεμόνας που ένοιωθε ισχυρός, δήλωνε την ανεξαρτησία του από την αυτοκρατορία ή την υποτέλεια του σε άλλον βασιλιά. 

Μετά τον Τριακονταετή πόλεμο (1618-1648), ο οποίος χωρίζει τη δυτική Ευρώπη σε καθολικούς και προτεστάντες, o αυτοκράτορας της Αγίας Αυτοκρατορίας χάνει την δύναμή του και  παραμένει συμβολική μορφή έως το 1806 όπου ο τελευταίος αυτοκράτορας Φραγκίσκος ο Β΄, υποχρεώνεται από τον Ναπολέοντα να παραιτηθεί μετά την ήττα των Γερμανών από τους Γάλλους στο Άουστερλιτς.

Μέτα την διάλυση της Αγίας Αυτοκρατορίας, ο Ναπολέων ενώνει τα περισσότερα από τα γερμανικά βασίλεια και ελεύθερες πόλεις δημιουργώντας την Ομοσπονδία του Ρήνου (Rheinbund), διακόπτοντας έτσι την ανεξαρτησία που απολάμβαναν έως τότε. Λίγα χρόνια μετά, το 1814, ιδρύεται με την συνθήκη της Βιέννης, η Γερμανική συνομοσπονδία (Deutscher bund) στην οποίαν συμμετείχαν 39 κρατικές οντότητες, μεταξύ των οποίων η Αυστρία, η Πρωσία και αρκετά μικρότερα βασίλεια (Βαυαρία, Σαξονία, Βάδη κλπ) και τέσσερις ελεύθερες πόλεις. Η ισχυρότερη δύναμη της χαλαρής αυτής συνομοσπονδίας είναι η Αυστρία των Αψβούργων, οι οποίοι προσπαθούν να κυριαρχήσουν στην συνομοσπονδία και απορρίπτουν το αίτημα των Γερμανών πολιτών για σύνταγμα και ενιαίο γερμανικό εθνικό κράτος, που εκδηλώνεται με την εξέγερση του 1848. Μετά από την αποτυχημένη επανάσταση, αυξάνονται οι συγκρούσεις μεταξύ της Αυστρίας και της Πρωσίας με αποτέλεσμα τον Πρώσο-αυστριακό πόλεμο του 1866, στον οποίον νικά η Πρωσία. Η Γερμανική Συνομοσπονδία διαλύεται, ενώ ιδρύεται η  Γερμανική Ομοσπονδία του Βορρά με κυρίαρχη δύναμη την Πρωσία και δίχως την Αυστρία.

Τα τελευταία χρόνια της Αγίας Αυτοκρατορίας και την περίοδο των ομοσπονδιών, αρχίζει να αναπτύσσεται ο γερμανικός εθνικισμός, ως αντίβαρο στην αυξανόμενη πίεση των υπολοίπων αυτοκρατοριών της εποχής, που ως ναυτικές δυνάμεις αλλά και κράτη με ενιαία υπόσταση, αναπτύσσουν παγκόσμια κυριαρχία, αποκτώντας αποικίες, πλούτο και ισχύ. Οι Γερμανοί νοιώθουν αποκλεισμένοι στο εσωτερικό της Ευρώπης από τους Γάλλους και τους Ρώσους , ενώ η θαλασσοκράτειρα Βρετανία τους αποκόπτει τις θαλάσσιες προσβάσεις. Η μόνη διέξοδος για τους Γερμανούς ήταν η ανάπτυξη τους ως ηπειρωτική δύναμη (heartland), η οποία θα επεκτεινόταν στο χερσαίο τμήμα της Ευρώπης. Βασική προϋπόθεση επιτυχίας ήταν  η δημιουργία ενιαίου παν-γερμανικού κράτους με κοινή εθνική συνείδηση των πολιτών του.   

Τότε, ο Όττο φον Βίσμαρκ αναλαμβάνει καγκελάριος της Ομοσπονδίας και το 1870 κηρύσσει τον πόλεμο στην Γαλλία,  με σκοπό την σφυρηλάτηση της γερμανικής εθνικής ενότητας και την εκδίκηση για την ήττα του Άουστερλιτς. Το 1871 και ενώ πολιορκούν το Παρίσι, οι Γερμανοί ηγεμόνες ανακηρύσσουν στα ανάκτορα των Βερσαλλιών την ίδρυση της Γερμανικής Αυτοκρατορίας (Kaiserreich) και προσφέρουν το στέμμα της αυτοκρατορίας στον βασιλιά της Πρωσίας, Γουλιέλμο Α', δημιουργώντας το 2ο Ράιχ. Η Γερμανική αυτοκρατορία περιελάμβανε, εκτός από την σημερινή Γερμανία, το μεγαλύτερο μέρος της Πολωνίας, μέρος της Ρωσίας (Ανατολική Πρωσία)  και τις Γαλλικές επαρχίες της Αλσατίας και Λωραίνης, οι οποιες προσαρτήθηκαν μετά τον Γάλλο-Πρωσικό πόλεμο. Ο Βίσμαρκ διορίζεται καγκελάριος και εισάγει την αυτοκρατορία στον αποικιακό ανταγωνισμό των υπερδυνάμεων της εποχής, αποκτώντας αποικίες στην Αφρική (Καμερούν, Ναμίμπια, Τανγκανίκα κλπ) και στον Ειρηνικό (νησιά Μάρσαλ, Παλάου, Σαμόα κλπ). Η κυβέρνηση του, προωθεί την έρευνα και την τεχνολογία και η Γερμανία μεταμορφώνεται σε μία από τις μεγαλύτερες βιομηχανικές και οικονομικές δυνάμεις  του πλανήτη. Η ανάπτυξη αυτή ενίσχυσε τον εθνικισμό, την επιθετικότητα και την αυτοπεποίθηση των Γερμανών, με αποτέλεσμα να οδηγηθούν σε συμμαχία με την γερμανογενή Αυστροουγγρική αυτοκρατορία και την παραπαίουσα Οθωμανική, που ασφυκτιούσαν από την Ρωσική πολιτική στα Βαλκάνια, διαμορφώνοντας έτσι τις συνθήκες για τον επερχόμενο πόλεμο.

Στο κοινωνικό πεδίο, οι Γερμανοί προσπαθούν την περίοδο αυτή να μειώσουν την επιρροή της καθολικής εκκλησίας στην αυτοκρατορία, ενισχύοντας τον Προτεσταντισμό, ενώ ταυτόχρονα εφαρμόζουν πολιτικές ενσωμάτωσης των μειονοτήτων (Πολωνοί, Γάλλοι, Δανοί) και αντιμετώπισης του σοσιαλιστικού κινήματος που αναπτύσσεται στην Ευρώπη, καθώς θεωρούσαν ότι απειλεί την αυτοκρατορία. Για τον λόγο αυτό πραγματοποίησαν σύνολο φιλολαϊκών μεταρρυθμίσεων (ασφάλεια υγείας και ατυχημάτων, συντάξεις κλπ), οι οποίες θεωρούνται η πρώτη μορφή του κράτους πρόνοιας.

Το 2ο Ράιχ, διαρκεί έως το τέλος του 1ου παγκοσμίου πολέμου (1918) ενώ κατά άλλους περιλαμβάνει και την περίοδο της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης (Weimarer Republik) που ακολούθησε (1919-1933), κατά την διάρκεια της οποίας, το γερμανικό κράτος (Deutsch Reich) απαρτίζεται από 17 ομόσπονδα κρατίδια, το καθένα με δική του κυβέρνηση και κοινοβούλιο, που εκπροσωπούταν στο κεντρικό συμβούλιο (Reichstag).

Ο 1ος παγκόσμιος πόλεμος λήγει με ολέθριες συνέπειες για την Ευρώπη (κατεστραμμένες υποδομές - 20 εκατ νεκροί), αλλά κυρίως για τις Κεντρικές Δυνάμεις, καθώς οι αυτοκρατορίες τους διαλύονται και υποχρεούνται σε ατιμωτικές στρατιωτικές κυρώσεις, αποζημιώσεις και εδαφικές απώλειες. Η Γερμανία παραχωρεί την Αλσατία και την Λωραίνη στην Γαλλία, την Σιλεσία και Ανατολική Πρωσία στην Πολωνία και μικρότερες περιοχές στην Δανία, Βέλγιο, Λιθουανία και Τσεχοσλοβακία, χάνοντας στην ουσία το 13% των ευρωπαϊκών της εδαφών και όλες τις αποικίες της.

Η ατιμωτική συνθήκη ανακωχής του 1ου παγκοσμίου πολέμου ενίσχυσε τον γερμανικό εθνικισμό και έδωσε την δυνατότητα στον λαϊκιστή Χίτλερ να ανέλθει στην εξουσία το 1933 και να δημιουργήσει το 3o Ράιχ.  Ο Χίτλερ επινοεί τον εθνικοσοσιαλισμό, ένα πολιτικό σύστημα που έδωσε στον γερμανικό λαό αυτό που του έλειπε εκείνην την περίοδο : τo χαμένο του κύρος, την αιτία του κακού (διεθνής σιωνισμός και κομμουνισμός) και την προοπτική ανάδειξης της Γερμανίας στην ισχυρότερη χώρα του κόσμου. Ο εθνικοσοσιαλισμός ήταν μια έξυπνη επινόηση των εμπνευστών του, που εκμεταλεύθηκαν τα χαρακτηριστικά του γερμανικού λαού (πειθαρχία, τάξη, εργατικότητα) για να ικανοποιήσουν τις προσωπικές τους φιλοδοξίες για κυριαρχία. Έτσι, χρησιμοποιώντας τον λαϊκισμό, ανέδειξαν την ανάγκη αναδημιουργίας της Γερμανίας και απόκτησης "ζωτικού χώρου" σε πυλώνα της πολιτικής τους, αξιοποιώντας το υπόβαθρο που υπήρχε στο συλλογικό ασυνείδητο των Γερμανών για επέκταση και κυριαρχία.  Το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο με τον προηγούμενο πόλεμο. Καταστροφή του ίδιου τους του κράτους αλλά και ολόκληρης  της Ευρώπης με περισσότερους από 60 εκατ νεκρούς.

Οι Γερμανοί αποδεικνύονται ο τραγικός λαός της Ευρώπης. Από την πρώτη τους εμφάνιση στην ιστορία, τον 2ο π.Χ. αιώνα, όταν διέσχισαν τον Ρήνο και ξεκίνησαν επιδρομές στην Ρωμαϊκή επικράτεια έως τώρα, ψάχνουν απεγνωσμένα τον ζωτικό τους χώρο και την θέση τους στην παγκόσμια σκακιέρα. Μόνο που φαίνεται ότι ποτέ δεν ήταν αρκετά. Έτσι, κάθε φορά που νοιώθουν ισχυροί, βρίσκεται κάποιος χαρισματικός ηγέτης που τους παρασύρει στο όραμα της επέκτασης της κυριαρχίας τους, με όλο και πιο βελτιωμένη μέθοδο στην διάρκεια των χρόνων. Από το όραμα για ενωμένη Ευρώπη του Καρλομάγνου έως το όραμα της ισχυρότερης αυτοκρατορίας του Βισμαρκ ή το εθνικό-σοσιαλιστικό ιδεολόγημα του Χίτλερ, το διακύβευμα ήταν πάντα το ίδιο : η κυριαρχία στην Ευρώπη, επιβεβαιώνοντας κάθε φορά την έννοια της λέξης Ράιχ.

Την περίοδο αυτή επιχειρείται για άλλη μια φορά η επέκταση της Γερμανικής κυριαρχίας στην Ευρώπη, με πιο εκλεπτυσμένο τρόπο αυτή την φορά. Αρκετοί, μιλούν για το 4ο Ράιχ, το οποίο δρομολογείται μέσω της οικονομικής επικυριαρχίας και της επιβολής του γερμανικού τρόπου οργάνωσης, εργασίας και πειθαρχίας σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Αυτή την φορά, οι Γερμανοί δεν χρησιμοποιούν όπλα αλλά ομόλογα και τόκους, χωρίς δείγμα εθνικισμού και φανατισμού. Όμως ο στόχος είναι κοινός με τις προηγούμενες φορές : η μετατροπή των λοιπών ευρωπαϊκών κρατών σε δορυφόρους της Γερμανίας, που θα εργάζονται για τα Γερμανικά συμφέροντα και θα ζουν σαν gastarbeitter στις χώρες τους.

Η Γερμανία αποδεικνύεται ο καλύτερος μαθητής του παγκόσμιου νεοφιλελευθερισμού και ο καλύτερος διαχειριστής της παγκοσμιοποίησης, την οποίαν χρησιμοποιεί, όχι μόνο για την παραγωγή πλούτου στους λίγους εις βάρος των πολλών, αλλά και σαν μηχανισμό επιβολής κρατικής κυριαρχίας. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίον πιστεύω ότι οι Γερμανοί θα αποτύχουν για άλλη μια φορά, καθώς σήμερα, μια εκγερμανισμένη Ευρώπη ίσως δεν αρκεί, ούτε όλη μαζί, για να αντιμετωπίσει, οικονομικά και γεωστρατηγικά, τις λοιπές υπερδυνάμεις του πλανήτη (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα).

Άραγε, πόσα Ράιχ  θα απαιτηθούν ακόμα, μέχρι ότου να εμπεδώσουν οι Γερμανοί κυβερνώντες ότι ο σκοπός της ύπαρξης των λαών δεν είναι η κυριαρχία, αλλά η συνύπαρξη και η ευημερία.

Τετάρτη 27 Νοεμβρίου 2013

η κάθοδος των Γερμανών

Γερμανοί, ένας λαός που καθόρισε την φυσιογνωμία της σύγχρονης Ευρώπης.

Εμφανίσθηκαν στην ιστορία στα τέλη του 2ου π.Χ. αιώνα, όταν διέσχισαν τον ποταμό Ρήνο και εισέβαλαν στις βόρειες επαρχίες της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Για περισσότερο από 5 αιώνες, τα γερμανικά φύλα κάνουν επιδρομές και λεηλατούν την ρωμαϊκή αυτοκρατορία, συνδράμουν στην διάσπασή της σε Δυτική και Ανατολική και τελικά καταστρέφουν το Δυτικό τμήμα της, αλώνοντας και την ίδια την Ρώμη. Στο Ανατολικό τμήμα, οι επιδρομές των γερμανικών φύλων δεν καταφέρνουν να καταλύσουν την νεοσύστατη Βυζαντινή αυτοκρατορία, αλλά την αποδυναμώνουν και την κάνουν πιο ευάλωτη στις εισβολές των Σλαβικών φύλων.

Στην πορεία αυτή, οι Γερμανοί αλλοίωσαν την εθνολογική σύσταση της Ευρώπης, με την εγκατάσταση γερμανικών πληθυσμών στο μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου, ενσωματώνοντας τον Κέλτικο πολιτισμό και εκγερμανίζοντας τους Κέλτες. Η μεγάλη αυτή μετανάστευση κατέστρεψε τον «αρχαίο κόσμο» της Ευρώπης και εισήγαγε νέα πολιτιστικά στοιχεία που οδήγησαν την Ευρώπη στα σκοτεινά χρόνια του Μεσαίωνα. Τα δημοκρατικά στοιχεία της ρωμαϊκής διακυβέρνησης υποσκελίσθησαν από την απόλυτη εξουσία των πολεμάρχων και τον γερμανικής προέλευσης φεουδαλισμό, ενώ ο ελληνορωμαϊκός πολιτισμός αντικαταστάθηκε από το φράγκικο κακέκτυπο του χριστιανικού φανατισμού.

Οι Γερμανοί πρωτοεμφανίζονται στις αρχαιολογικές πηγές αρκετά νωρίτερα, γύρω στο 1700 π.Χ. ως συνονθύλευμα φυλών που κατοικούσαν στις νότιες ακτές της Σκανδιναβικής χερσονήσου, στην Δανία και στην περιοχή της Βαλτικής. Οι φυλές αυτές μιλούσαν συγγενικές διαλέκτους της πρώτο-ινδοευρωπαϊκής γλώσσας από τις οποίες προέκυψε η πρώτο-γερμανική γλώσσα και ήταν οργανωμένες σε κυνηγητικές κοινότητες και ζούσαν σε ξέφωτα που υπήρχαν μέσα στα άγρια δάση της περιοχής. Παράλληλα με το κυνήγι, οι πρώιμοι αυτοί Γερμανοί, είχαν αναπτύξει και κάποια αρχική μορφή γεωργίας, καθώς το κλίμα στην περιοχή καθ' όλη την διάρκεια της 2ης χιλιετίας π.Χ., ήταν ηπιότερο από ότι σήμερα, προσομοιάζοντας με αυτό της σημερινής Κεντρικής Ευρώπης.

Για τουλάχιστον 10 αιώνες, οι γερμανικές φυλές παρέμειναν στα εδάφη αυτά, παρουσιάζοντας σημαντικά βραδύτερη εξέλιξη από τους λαούς της Ν. Ευρώπης (Έλληνες, Ρωμαίους). Η οργάνωση των κοινοτήτων τους ήταν απλή και στηριζόταν στις ικανότητες του κυνηγού-πολεμιστή. Η κάθε φυλή είχε τον αρχηγό της, ο οποίος δεν είχε ιδιαίτερα προνόμια και λειτουργούσε ως πρώτος μεταξύ ίσων. Αρχηγός γινόταν ο δυνατότερος, ιδιαίτερα αν μπορούσε να αποδείξει καταγωγή από κάποια μυθική θεότητα. Επιπλέον του αρχηγού, η κάθε φυλή είχε το συμβούλιο των πρεσβυτέρων το οποίο νομοθετούσε και επέβλεπε την εφαρμογή των νόμων. Στο συμβούλιο συμμετείχαν οι καλύτεροι πολεμιστές των χωριών που αποτελούσαν την φυλή, συγκροτώντας με τα χρόνια μία στρατιωτική αριστοκρατία που συγκέντρωσε όλη την εξουσία.

Η θρησκεία τους ήταν πρωτόγονη και στηριζόταν στην λατρεία του ήλιου, της σελήνης και της φωτιάς, ενώ η μυθολογία τους ήταν γεμάτη τερατόμορφα όντα των δασών όπως οι νάνοι, τα ξωτικά και οι καλικάντζαροι. Δεν είχαν συγκεκριμένους τόπους λατρείας και οι θρησκευτικές τελετές τους γινόταν σε βωμούς που στηνόταν έξω από τα χωριά. Στις τελετές αυτές ορισμένες φυλές τελούσαν ακόμα και ανθρωποθυσίες, πρακτική που συνεχίσθηκε μέχρι τον μεσαίωνα στις φυλές που δεν είχαν ακόμα εκχριστιανιστεί. Είναι χαρακτηριστική η επιστολή του Αγίου Βονιφατίου, ιεραποστόλου των Σαξόνων,το 724 μ.Χ. στον πάπα Γρηγόριο τον Β΄, στην οποία αναφέρει την αγορά σκλάβων από τους ειδωλολάτρες για θυσία.

Κατά τον 7ο π.Χ. αιώνα παρατηρείται επιδείνωση του κλίματος στην Βόρεια Ευρώπη, η οποία αναγκάζει τα γερμανικά φύλα σε μαζική μετανάστευση προς Νότο. Η κλιματολογική αυτή αλλαγή και η μετανάστευση που ακολούθησε παρέμειναν στην προφορική παράδοση των Γερμανών, στο μύθο-προφητεία του «Μεγάλου Χειμώνα». Έτσι λοιπόν, τα γερμανικά φύλα εισβάλουν στις νοτιότερες περιοχές και μεταφέρουν τα σύνορα της επικράτειας τους δυτικά στον ποταμό Ρήνο και νότια στον ποταμό Μάϊν. Στις νέες πατρίδες, οι Γερμανοί ήλθαν σε επαφή με τους Κέλτες, συνήθως όχι ειρηνικά και ενσωμάτωσαν στοιχεία του πολιτισμού και της τεχνολογίας των Κελτών, όπως η κατασκευή σιδήρου από τύρφη που οδήγησε σε αναβάθμιση των όπλων και των εργαλείων τους.

Η μετακίνηση αυτή των γερμανικών φυλών συνεχίσθηκε αργά και σταδιακά έως τον 2ο π.Χ. αιώνα, εποικίζοντας όλη την βόρειο-δυτική Ευρώπη ανατολικά του Ρήνου με γερμανικό πληθυσμό, ενώ στα τέλη του ίδιου αιώνα ξεκινά η προσπάθεια υπέρβασης του Ρήνου και εισόδου στη Ρωμαϊκή Γαλατία.

Μέχρι τότε, οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι αγνοούσαν ακόμα και την ύπαρξη του γερμανικού κόσμου. Για αυτούς, η Ευρώπη σταματούσε στα άγρια δάση βόρεια του Δούναβη, στα οποία πίστευαν ότι δεν κατοικούσαν άνθρωποι. Οι βορειότεροι πληθυσμοί που γνώριζαν ήταν οι Δάκες και οι Γέτες, που κατοικούσαν περί τον Δούναβη ενώ δυτικά των Άλπεων εκτεινόταν ο κόσμος των Γαλατών (Κελτών).

Η πρώτη επαφή του «αρχαίου κόσμου» με τους Γερμανούς έγινε το 114 π.Χ. όταν οι Τεύτονες, γερμανικό φύλο που κατοικούσε στην Γιουτλάνδη εισέβαλε μαζί με τους Κίμβρους στην Γαλατία, λεηλατώντας την ρωμαϊκή αυτή επαρχία. Οι Ρωμαίοι κινητοποιήθηκαν, θεωρώντας ότι πρόκειται για Κέλτικες φυλές και το 107 π.Χ. συνέτριψαν τους Τεύτονες, στο Αιξ της Προβηγκίας. Μετά τη συντριβή τους, οι εναπομείναντες Τεύτονες επέστρεψαν στην άνω πλευρά του Ρήνου, ενώ οι Ρωμαίοι χρειάσθηκαν αρκετές δεκαετίες για να δημιουργήσουν επαφές με τους πληθυσμούς αυτούς και να αντιληφθούν ότι διαφέρουν από τους Κέλτες.

Οι πρώτες αναφορές στα Γερμανικά φύλα παρουσιάζονται στα μέσα του 1ου π.Χ. αιώνα από τον τότε ανθύπατο Ιούλιο Καίσαρα, στο έργο του «περί Γαλατικού πολέμου» το οποίο συνέγραψε μετά την κατάκτηση της Βορείου Γαλατίας. Αυτή είναι η πρώτη πηγή που διαχωρίζει του Κέλτες από τους πιο πρωτόγονους Γερμανούς. Το 58 π.Χ. ο Ιούλιος Καίσαρ εκστρατεύει εναντίον του γερμανικού φύλου των Σουηβών, οι οποίοι είχαν εισέλθει στην Γαλατία και τους καταδιώκει πέρα του Ρήνου. Από τότε, τα νερά του Ρήνου αποτελούν το φυσικό σύνορο της γερμανικής επικράτειας με την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία.

Για τους επόμενους αιώνες και μέχρι τα μέσα του 5ου μ.Χ. αιώνα, οι Γερμανοί εισβάλουν περιοδικά στα εδάφη της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και αποκρούονται από πολλούς Ρωμαίους αυτοκράτορες , οι οποίοι έτσι κερδίζουν τον τίτλο του «Γερμανικού». Παρ’ όλα αυτά, γερμανικοί πληθυσμοί εγκαθίστανται σταδιακά στις Ρωμαϊκές επαρχίες με κέλτικο πληθυσμό, όπου αναμιγνύονται με τους Κέλτες που σταδιακά γερμανοποιούνται. Οι αλλεπάλληλες μεταναστεύσεις κι επιδρομές των Γερμανών προκαλούν τεράστια προβλήματα στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, θέτοντας σε δοκιμασία τόσο την εδαφική όσο και την πολιτική ενότητά της.

Οι Ρωμαίοι δοκιμάζουν μόνο μία φορά να επεκταθούν ανατολικά του ποταμού Ρήνου με τραγικά γι' αυτούς αποτελέσματα, αφού το 9 μ.Χ. κατασφάζονται στον Τευτοβούργιο Δρυμό. Οι συνασπισμένες γερμανικές φυλές υπό τον Αρμίνιο (Hermann), με αιφνιδιαστικές επιθέσεις και ενέδρες μέσα στα άγνωστα για τους Ρωμαίους ελώδη δάση της περιοχής, καταφέρνουν να αποδεκατίσουν 3 ρωμαϊκές λεγεώνες. Οι ιδιαίτερα βάναυσες τακτικές των Γερμανών, σε συνδυασμό με την θυσία των αιχμαλώτων σε θρησκευτικές τελετές μετέτρεψαν την ήττα αυτή σε εγκατάλειψη των βλέψεων των Ρωμαίων για επέκταση ανατολικά του Ρήνου.

Ο Ρωμαίος ιστοριογράφος Τάκιτος γράφει το 98 μ.Χ. μια πρώτη ιστορία των γερμανικών περιοχών στο έργο του «Germania». Η ετυμολογία του ονόματος Germania δεν είναι γνωστή, μπορεί να είναι κελτικής η γερμανικής καταγωγής. Η σύγχρονη γερμανική λέξη deutsch προέρχεται από την αρχαία γερμανική λέξη diutisc, η οποία σημαίνει «ανήκων στο λαό», ενώ σε αρκετές ευρωπαϊκές γλώσσες κυριάρχησε ο γερμανικής επίσης προέλευσης όρος Allemann, που σημαίνει «όλος ο λαός».

Από τον 1ο μ.Χ. αιώνα, οι Γερμανοί γίνονται επιθετικότεροι και πολλαπλασιάζουν τις εισβολές τους στα ρωμαϊκά εδάφη, ψάχνοντας για νέους τόπους εποικισμού. Ένα από τα πρώτα και πιο διάσημα γερμανικά φύλα ήταν οι Γότθοι, οι οποίοι την εποχή εκείνη αποσπάσθηκαν από τα άλλα γερμανικά φύλα και μετανάστευσαν νότια του ποταμού Βιστούλα όπου εγκαταστάθηκαν στην Σκυθία (σημερινή Ουκρανία) και παρέμειναν ειρηνικά για 2 περίπου αιώνες. Τον 3ο μ.Χ. αιώνα χωρίστηκαν σε Βησιγότθους και Οστρογότθους και άρχισαν να μετακινούνται προς τα νότια.

Οι Βησιγότθοι εξαπέλυσαν στο τέλος της δεκαετίας 260 μ.Χ. μια από τις πρώτες και μεγαλύτερες βαρβαρικές επιδρομές που γνώρισε η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, λεηλατώντας την βαλκανική χερσόνησο και τα νησιά του Αιγαίου. Το 269 μ.Χ. υπέστησαν συντριπτική ήττα στη μάχη της Ναϊσσού (Νις) και μέχρι το 271 μ.Χ. είχαν εκδιωχθεί βόρεια του Δούναβη. Αντίθετα οι Οστρογότθοι δεν επιδόθηκαν σε επιδρομές και παρέμειναν στην βόρεια του Δούναβη περιοχή της Δακίας. Ο επόμενος αιώνας περνάει ειρηνικά, με τους Γότθους να αναπτύσσουν εμπορικές σχέσεις με τους Ρωμαίους και να ασπάζονται τον Αρειανισμό.

Την ίδια περίοδο στην δύση εισβάλουν οι Φράγκοι, γερμανικό φύλο προερχόμενο από την Βαλτική και το 254 μ.Χ. απωθούνται από τους Ρωμαίους βόρεια του Ρήνου. Σύντομα, οι Φράγκοι χωρίζονται σε δύο ομάδες, τους Ριπουάριους Φράγκους που εγκαθίστανται στην σημερινή Φλάνδρα (Βόρειο Βέλγιο-Ολλανδία) και τους Σάλιους Φράγκους που μετακινούνται νοτιότερα και εγκαθίστανται στην Νορμανδία (ΒΔ Γαλλία).

Το 330 μ.Χ. ο Μέγας Κωνσταντίνος για να ισχυροποιήσει την επικράτηση της χριστιανικής θρησκείας και να απομακρύνει την διοίκηση της αυτοκρατορίας από μία πόλη που ήταν επίκεντρο της ειδωλολατρίας, μεταφέρει την πρωτεύουσα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, από την Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη. Σημαντικό ρόλο στην απόφαση αυτή έπαιξαν και οι συνεχείς επιδρομές των γερμανικών φυλών στο δυτικό τμήμα των ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και έτσι η Πόλη κτίζεται από την αρχή με ισχυρή οχύρωση ώστε να αντεπεξέρχεται στις επιδρομές των βαρβάρων.

Την δεκαετία του 370 μ.Χ. , η κάθοδος των Ούννων πιέζει τους Βησιγότθους να αναζητήσουν νέες εστίες νότια του Δούναβη, όπου και εγκαθίσταται το 376 μ.Χ. με την σύμφωνη γνώμη του Ρωμαίου αυτοκράτορα Ουάλη, ενώ οι Οστρογότθοι παραμένουν στην περιοχή ως φόρου υποτελείς στους Ούννους. Παρ’ όλα αυτά , η συνύπαρξη με τους Ρωμαίους δεν είναι αρμονική και ξεσπάνε οι Γοτθικοί πόλεμοι του 377-382 μ.Χ. όπου οι Ρωμαίοι ηττώνται στην μάχη της Ανδριανούπολης . Μετά την νίκη τους, οι Βησιγότθοι κινούνται δυτικά και λεηλατούν την περιοχή της Ιλλυρίας σε τέτοιο βαθμό που «δεν άφησαν παρά μόνο τον ουρανό και την γη».

Η άνοδος του Μεγάλου Θεοδοσίου στον θρόνο, κατεύνασε τις επιδρομές των Βησιγότθων καθώς τους έδωσε γη να κατοικήσουν στην Θράκη και ανέπτυξε σχέσεις με τον αρχηγό τους Αλάριχο (Ulrich), χρησιμοποιώντας τους Βησιγότθους ως φοιδεράτους (συμμάχους) στην αντιμετώπιση των επιδρομών των Ούννων στην Συρία το 386-7 μ.Χ.

Την ίδια περίοδο (τέλη του 4ου μ.Χ αιώνα) στην Δύση, οι Βάνδαλοι, γερμανικό φύλο ιδιαίτερης σκληρότητας και αγριότητας, ανέβηκαν τον ποταμό Δούναβη και ξεχύθηκαν στην Γαλατία την οποία λεηλάτησαν. Στην συνέχεια κινήθηκαν προς νότο και πέρασαν στην Ιβηρική χερσόνησο όπου εγκαταστάθηκαν στην περιοχή από την Νότιο Γαλλία έως την Ανδαλουσία.

Ο θάνατος του Μεγάλου Θεοδοσίου το 395 μ.Χ. και η διαίρεση της αυτοκρατορίας σε δύο τμήματα, ανατολικό και δυτικό, άλλαξε δραματικά τις ισορροπίες με τους Βησιγότθους, καθώς ο πρώτος αυτοκράτορας του ανατολικού τμήματος Αρκάδιος επικεντρώθηκε στις έριδες με τον αδελφό του Ονώριο, αυτοκράτορα του δυτικού τμήματος. Το καλοκαίρι του 395 μ.Χ. ο Αλάριχος εξαπολύει επιδρομές και λεηλατεί τον Ελλαδικό χώρο, όπου λαφυραγωγούν και καταστρέφουν σημαντικά μνημεία της αρχαιότητας. Στην συνέχεια, οι Βησιγότθοι στρέφονται προς βορρά και μέσω της Αδριατικής επιτίθενται το 401 μ.Χ. στην ιταλική χερσόνησο, ενώ το 410 μ.Χ. πολιορκούν και καταλαμβάνουν την Ρώμη την οποία λεηλατούν, καταστρέφοντας τα πάντα εκτός από τις εκκλησίες.

Μετά την καταστροφή της Ρώμης, οι Βησιγότθοι επιδίδονται σε επιδρομές και λεηλασίες στην ιταλική ενδοχώρα, έως ότου ο Ονώριος τους παραχωρεί την Ακουιτάνια (Νότιο-Δυτική Γαλλία) για να κατοικήσουν, από την οποίαν εκδιώχνουν προς την Ιβηρική χερσόνησο τους Βάνδαλους, που την είχαν εποικήσει τα προηγούμενα χρόνια. Μετά τον θάνατο του Αλάριχου, οι Βησιγότθοι επαναστατούν εναντίον των Ρωμαίων και δημιουργούν το δικό τους βασίλειο με πρωτεύουσα την Τουλούζη ενώ σταδιακά επεκτείνονται προς νότο, καταλαμβάνοντας έως το 475 μ.Χ. όλη την Ιβηρική χερσόνησο. Τότε, οι Βάνδαλοι με αρχηγό το Γιζέριχο περνούν στην Β.Αφρική και καταλύουν την ρωμαϊκή παρουσία στην περιοχή, ενώ το 439 μ.Χ. καταλαμβάνουν την Καρχηδόνα. Εκεί φτιάχνουν στόλο και ξεκινούν τις πειρατικές επιδρομές στις μεσογειακές ακτές, φτάνοντας μέχρι την Πελοπόννησο. Η αντίδραση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας ήταν άμεση αλλά αναποτελεσματική αφού ο στρατηγός Ασπαρ ο οποίος εξεστράτευσε εναντίον τους δεν κατάφερε να τους κατατροπώσει.

Την περίοδο αυτή, ένα άλλο γερμανικό φύλο, οι Βουργουνδοί εισβάλουν υπό την πίεση των Ούννων και εγκαθίστανται το 435 μ.Χ. στην Σαβοΐα (Άλπεις) απειλώντας την Βόρειο Ιταλία.

Η μόνη αγαστή συνεργασία μεταξύ των γερμανικών φυλών και του "αρχαίου κόσμου" ήταν η κοινή αντιμετώπιση των Ούννων, με τους Ρωμαίους υπό τον στρατηγό Αέτιο στα Καταλαυνικά πεδία το 451 μ.Χ. στην επιλεγόμενη και "μάχη των Εθνών", όπου συνέτριψαν και ανέκοψαν την πορεία του Αττίλα. 

Όμως, λίγα χρόνια αργότερα, το 455 μ.Χ. οι Βάνδαλοι με ισχυρό πειρατικό στόλο εισέβαλαν στην Ιταλική χερσόνησο και κατέλαβαν την Ρώμη την οποίαν λεηλάτησαν για δύο εβδομάδες, καταστρέφοντας κτίρια, αγάλματα και κομψοτεχνήματα με τέτοια αγριότητα, ώστε από τότε η λέξη βανδαλισμός θεωρείται συνώνυμο της καταστροφής μνημείων πολιτισμού. Μετά την λεηλασία της Ρώμης, οι Βάνδαλοι ασπάσθηκαν τον Αρειανισμό και επέστρεψαν στην Β.Αφρική όπου τα επόμενα χρόνια προσπαθούν να διατηρήσουν το βασίλειο τους σπαρασσόμενοι από εσωτερικές έριδες. Την ίδια περίοδο , οι Οστρογότθοι καταφέρνουν το 454 μ.Χ. να απαλλαχθούν από την επικυριαρχία των Ούννων και επεκτείνονται δυτικά καταλαμβάνοντας την Ιλλυρία και απειλούν την Ιταλική χερσόνησο.

Το δυτικό τμήμα της αυτοκρατορίας ασφυκτιά κάτω από την πίεση των γερμανικών φυλών που συντεταγμένα ή ασύντακτα κατακλύζουν τα εδάφη του. Η Ρώμη έχει υποστεί δύο λεηλασίες (Βησιγότθοι, Βάνδαλοι) και έτσι η πρωτεύουσα μεταφέρεται για περισσότερη ασφάλεια στην Ραβένα ενώ η φύλαξη του αυτοκράτορα ανατίθεται σε φαινομενικά εκλατινισμένους Γερμανούς μισθοφόρους. Παρ’ όλα αυτά, το 476 μ.Χ το παραπαίον τμήμα της αυτοκρατορίας, καταλύεται τελικά από τον Οδόακρο, αρχηγό των βαρβάρων μισθοφόρων της Ρώμης. Ο τελευταίος αυτοκράτορας, Ρωμύλος, δεν αντιστάθηκε ούτε πέθανε μαζί με την αυτοκρατορία του αλλά δέχθηκε μία βίλα στην Καμπανία και ένα ετήσιο εισόδημα έως το τέλος της ζωής του. Η διάλυση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ολοκληρώνεται από τους Φράγκους, οι οποίοι με αρχηγό τον Χλωδοβίκο Α’ (Clovis) νικούν το 486 μ.Χ. τον τελευταίο Ρωμαίο διοικητή της Γαλατίας, Συάγριο, διαλύοντας τα απομεινάρια του Ρωμαϊκού στρατού. Ο Χλωδοβίκος, μετά την νίκη του, προσχωρεί μαζί με το σύνολο των Φράγκων στον Χριστιανισμό, σε αντίθεση με τις λοιπές γερμανικές φυλές που ακολουθούσαν τον Αρειανισμό, κερδίζοντας έτσι την συμπάθεια των Ρωμαϊκής και Κελτικής καταγωγής υπηκόων του.

Λίγα χρόνια αργότερα, το 488 μ.Χ., οι Οστρογότθοι με αρχηγό τον Θεοδώριχο τον Μέγα, καταφέρνουν με προτροπή του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ζήνωνα να καταλάβουν την Ιταλική χερσόνησο και να ιδρύσουν το Οστρογοτθικό βασίλειο της Ιταλίας. Δυτικότερα, οι Βησιγότθοι εκδιώχνονται από την νότιο Γαλλία το 507 μ.Χ. από τους Φράγκους και η κυριαρχία τους περιορίζεται στην Ιβηρική χερσόνησο, έως το 711 μ.Χ. όπου το βασίλειο τους διαλύεται από τους προελαύνοντες Άραβες και τα απομεινάρια τους ενσωματώνονται στον πληθυσμό.

Το 508 μ.Χ. ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Αναστάσιος ο Α’ αναγνωρίζει το Φραγκικό βασίλειο με πρωτεύουσα το Παρίσι και ο Χλωδοβίκος ο Α΄ το οργανώνει με τα ρωμαϊκά πρότυπα διοίκησης, διατηρώντας παράλληλα το δίκαιο των γερμανικών φυλών (Σάλιος Νόμος). Το βασίλειο των Φράγκων είναι το πρώτο κράτος με σύγχρονη δομή που ιδρύουν γερμανικές φυλές και ο Χλωδοβίκος ο Α’ έχει στην ιστορία της Δυτικής Ευρώπης την ίδια θέση που έχει ο Μέγας Κωνσταντίνος στην Βυζαντινή ιστορία, θέτοντας τις προϋποθέσεις για την πρώτη απόπειρα συνένωσης των γερμανικών κρατιδίων, 300 χρόνια αργότερα από τον Καρλομάγνο.

Στο Ανατολικό τμήμα της αυτοκρατορίας, δεν μπορούν να αποδεχθούν την κατάλυση του δυτικού τμήματος από τις βάρβαρες γερμανικές φυλές και το 533 μ.Χ. ο στρατηγός Βελισάριος αποβιβάζεται στην Β.Αφρική και κατατροπώνει τον στρατό των Βανδάλων, συλλαμβάνοντας τον αρχηγό τους Γελίμερο. Η βόρειος Αφρική εντάσσεται στην Βυζαντινή αυτοκρατορία ενώ τα υπολείμματα των Βανδάλων ανακατεύτηκαν με άλλες φυλές της Β.Αφρικής (Βέρβεροι κλπ) και σταδιακά ενσωματώθηκαν σε αυτές. Στην συνέχεια, ο στρατηγός Βελισάριος επιχειρεί να απωθήσει τις γερμανικές φυλές από την Ιταλική χερσόνησο και το 535 μ.Χ καταλύει το Οστρογοτθικό βασίλειο της Ιταλίας και καταλαμβάνει την Ρώμη. Όμως η προσπάθεια αυτή δεν θα έχει διάρκεια καθώς λίγα χρόνια μετά, το 540 μ.Χ, τα συνασπισμένα γερμανικά φύλα των Λομβαρδών, Φράγκων και Βουργουνδών θα ανακτήσουν οριστικά. την Ρώμη και την ιταλική χερσόνησο, την οποίαν εποικίζουν μαζικά και αλλοιώνουν την εθνολογική της σύσταση, κυρίως στο βόρειο τμήμα της.

Η επέκταση των γερμανικών φυλών δεν προσανατολίστηκε μόνο προς νότο αλλά και προς τον βορά. Οι Σάξονες από τα πιο σκληροτράχηλα και δυσπρόσιτα γερμανικά φύλα , αφού εποίκησαν κατά τον 3ο αιώνα μ.Χ. την περιοχή νότια του Έλβα, ξεκίνησαν, μετά την αποχώρηση των Ρωμαίων το 410 μ.Χ., επιδρομές στα Βρετανικά νησιά,. Οι Κέλτες κάτοικοι τους, δεν μπόρεσαν να απωθήσουν τους νεοεισερχόμενους, οι οποίοι έως τα τέλη του 6ου μ.Χ. αιώνα εποίκησαν μαζί με τα επίσης γερμανικά φύλα των Άγγλων και Ιούτων το μεγαλύτερο μέρος της Μεγάλης Βρετανίας, περιορίζοντας τους Κέλτες στον βόρειο μέρος του νησιού (Σκωτία) και στην Ιρλανδία.

Στα τέλη του 6ου  μ.Χ. αιώνα, η κάθοδος των γερμανικών φυλών έχει ολοκληρωθεί και μαζί της και η καταστροφή του «αρχαίου κόσμου». Η δυτική ρωμαϊκή αυτοκρατορία έχει διαλυθεί και η ανατολική έχει μετατραπεί σε χριστιανικό βασίλειο ενσωματώνοντας κάποιες από τις παραδόσεις και τον πολιτισμό της αρχαίας Ελλάδος. Τα μνημεία του αρχαίου πολιτισμού έχουν καταστραφεί στο μεγαλύτερο μέρος τους από τους Βησιγότθους στον ελλαδικό χώρο και από τους Βανδάλους και Οστρογότθους στην Ιταλική χερσόνησο.

Ο πληθυσμός της Ευρώπης έχει αλλοιωθεί. Ο κέλτικος πολιτισμός δεν υπάρχει πια και ο λαός τους έχει εκγερμανισθεί. Τα υπολείμματα του ρωμαϊκού πληθυσμού στις κατεχόμενες περιοχές, αλλά και στην Βόρειο Ιταλία ενσωματώνονται στα γερμανικά φύλα, ενώ στον νότο της ιταλικής χερσονήσου παραμένουν σημαντικά απομεινάρια του ρωμαϊκού και ελληνικού πληθυσμού. Οι Γερμανικές φυλές έχουν εξαπλωθεί στο μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου δημιουργώντας νέους λαούς αφήνοντας μικρές εθνολογικές κοιτίδες (Βάσκοι, Σκώτοι, νοτιοΙταλοί, Έλληνες) των αρχαίων πληθυσμών. Το πέρασμά τους άνοιξε τον δρόμο σε γειτονικούς τους λαούς (Σλάβους) οι οποίοι ολοκλήρωσαν την εθνολογική αλλοίωση της Ευρώπης στο ανατολικό της τμήμα, αφομοιώνοντας τους αρχαίους λαούς της περιοχής (Δάκες, Γέτες, Ιλλυριοί κλπ).

Οι Ελληνικοί πληθυσμοί πλήρωσαν ακριβά αλλά όχι καθοριστικά την κάθοδο των Γερμανών καθώς είχαν διαμορφώσει την κραταιά τότε Βυζαντινή αυτοκρατορία, η οποία κατάφερε με διάφορους τρόπους να απωθήσει τα γερμανικά φύλα βόρεια του Δούναβη και να διατηρήσει πολλά από τα στοιχεία του «αρχαίου κόσμου».

Η σημαντικότερη καταστροφή που επέφερε η κάθοδος των Γερμανών ήταν η πολιτιστική αλλαγή που κληροδότησε στην Δυτική Ευρώπη. Οι υψηλές αξίες του «αρχαίου κόσμου» (ισονομία, δικαιοσύνη, κλπ) καταστρατηγήθηκαν από τις βάρβαρες πρακτικές των κυνηγών-πολεμιστών (επιδρομή, λεηλασία κλπ) και το περίφημο ρωμαϊκό δίκαιο αντικαταστάθηκε από το δίκαιο του ισχυρού. Οι θεσμοί της κεντρικής διοίκησης του κράτους αντικαταστάθηκαν από το γερμανογενές εθιμικό δίκαιο του φέουδου, δηλαδή την υποτέλεια στον ισχυρότερο έναντι της προστασίας του και την καταβολή φόρου για αυτό. Η τέχνη εξαφανίσθηκε για αιώνες και οι διανοούμενοι έγιναν γελωτοποιοί των Γερμανών ηγεμονίσκων. Η ασφάλεια των πολιτών και η ειρήνη που οδήγησαν στην ευημερία και την δημιουργία έδωσε την θέση της στην ανασφάλεια της αυθαιρεσίας του ηγεμόνα ή της επιδρομής της διπλανής φυλής.

Η Ευρώπη οδηγήθηκε στα σκοτεινότερα χρόνια της ιστορίας της, που αργότερα ονομάσθηκαν μεσαίωνας. Ο αρχαίος κόσμος παρακολούθησε στην αρχή με απορία και στην συνέχεια με δέος την καταστροφή του. Όταν ξεκίνησε η κάθοδος των Γερμανών κανείς δεν πίστεψε ότι αυτοί οι βάρβαροι θα μπορούσαν να αλλάξουν τον ρου της ιστορίας και να καταλύσουν την ισχυρότερη και αρτιότερη αυτοκρατορία που είχε γνωρίσει μέχρι τότε ο κόσμος. Ίσως αδράνησαν και τους αντιμετώπισαν με υπεροψία, ίσως περίμεναν περισσότερα από τις δομές του «αιώνιου» κράτους τους, ίσως τέλος να μην έβλεπαν την παρακμή που είχε ήδη έρθει.

Ότι και να συνέβη, οι βάρβαροι στο τέλος εδιάβησαν και μια νέα και διαφορετική Ευρώπη άρχισε να γεννιέται.

Πέμπτη 2 Μαΐου 2013

ενδοσκόπηση της κρίσης

Έχω ξαναγράψει την άποψη μου για την οικονομική κρίση αλλά και για το μνημόνιο.

Όσον αφορά την κρίση, πιστεύω ότι είναι κρίση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος και δεν προκλήθηκε από την χώρα μας, αλλά οφείλεται στον λάθος τρόπο με τον οποίον αναπτύχθηκαν οι οικονομίες των  ανεπτυγμένων κρατών. Για τον λόγο αυτό, η κρίση θα λυθεί μόνο με αναδιάταξη του ίδιου του συστήματος, αναθεωρώντας τους κανόνες της παγκοσμιοποίησης και των χρηματοοικονομικών προϊόντων (supreme, swaps κλπ παράγωγα). Τα προϊόντα αυτά, δημιούργησαν νέο πλασματικό χρήμα, το οποίο ανακυκλώθηκε πολλές φορές διαμορφώνοντας μία παγκόσμια οικονομία-φούσκα την οποία ελέγχουν αυτοί που τροφοδοτούν την αγορά με αυτά τα προϊόντα. Η παγκοσμιοποίηση έπαιξε καθοριστικό ρόλο σε αυτό, καθώς επέτρεψε την διασπορά τού πλασματικού χρήματος σε όλον τον πλανήτη χωρίς κανόνες και έλεγχο, δίνοντας μια παροδική αίσθηση ανεξάντλητων κεφαλαίων, ευημερίας και καταναλωτισμού. Η παγκόσμια παραγωγή αυξήθηκε, στην βάση ενός παγκόσμιου ανταγωνισμού που  ενίσχυε τον ισχυρότερο και τον φθηνότερο, εγκλωβίζοντας όλους τους ενδιάμεσους ανάμεσα στην  τεχνολογική βελτίωση (που προϋποθέτει νέο χρήμα) ή την μείωση του κόστους (που προϋποθέτει μείωση μισθών και εργασιακών δικαιωμάτων). Η παγκοσμιοποίηση της δημοκρατίας, του κράτους πρόνοιας και της ευημερίας αναβλήθηκαν για το μέλλον, ενώ το παγκόσμιο χωριό της ελευθερίας και της αλληλοβοήθειας των λαών μετασχηματίσθηκε  σε ένα παγκόσμιο εργοτάξιο.  

Τα μνημόνια που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα επικεντρώθηκαν σε δημοσιονομικά μέτρα (μειώσεις μισθών, αύξηση φορολογίας κλπ) και όχι θεσμικά (φοροδιαφυγή, διαφθορά, αναδιοργάνωση του κράτους κλπ) εντείνοντας την ύφεση και την ανεργία χωρίς καμία αναπτυξιακή προοπτική. Τα μέτρα αυτά οδηγούν ουσιαστικά στην διάρρηξη του κοινωνικού ιστού της χώρας και τους Έλληνες στα πρόθυρα της κοινωνικής έκρηξης. Η εμμονή της Τρόικας στα μέτρα λιτότητας, παρά τα αρνητικά τους αποτελέσματα, παραπέμπει σε τιμωρητική διάθεση με στόχο την οικονομική επικυριαρχία και όχι σε βελτίωση της οικονομίας.

Η περιβόητη ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας επιδιώκεται να βελτιωθεί μέσω της μείωσης του κόστους εργασίας, ενώ είναι έκδηλο ότι χωρίς οργανωτική αναδιάρθρωση του κράτους, βελτίωση των υποδομών και εισαγωγή τεχνολογίας και τεχνογνωσίας το μόνο που θα επιτευχθεί, είναι η παρά πέρα συρρίκνωσή της. Στις ανεπτυγμένες οικονομίες, η ανταγωνιστικότητα προέρχεται από την τεχνολογία-τεχνογνωσία και το υψηλό marketing και όχι από το χαμηλό κόστος εργασίας, που είναι μικρό ποσοστό του συνολικού κόστους παραγωγής. Ειδικότερα, σε οικονομίες σαν την Ελληνική, που στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό σε εισαγωγές α' και β' υλών από το εξωτερικό, η μείωση του κόστους παραγωγής γίνεται ακόμα ανελαστικότερη. Πιστεύω ακράδαντα ότι η αύξηση της ανταγωνιστικότητας των Ελληνικών προϊόντων, δεν θα προέλθει από την μείωση της τιμής πώλησης τους, αλλά από την βελτίωση της ποιότητάς τους και την ανάπτυξη του επαγγελματισμού των Ελλήνων που θα τοποθετήσουν τα προϊόντα μας σε υψηλότερη κατηγορία, από αυτή που βρίσκονται σήμερα, στον διεθνή  ανταγωνισμό.

Αντίστοιχα, οι βελτιώσεις στην οικονομία μας θα έρθουν κυρίως από θεσμικά μέτρα, τα οποία θα απελευθερώσουν την δημιουργικότητα του Έλληνα και θα ευνοήσουν νέες επενδύσεις. Οι οικονομίες δεν αναπτύσσονται, ούτε με ιδιωτικοποιήσεις "φιλέτων", που έτσι και αλλιώς αφήνουν κέρδη στο κράτος, ούτε με μεγάλες επενδύσεις πολυεθνικών, που έρχονται για να πάρουν από την οικονομία και όχι να δώσουν. Οι οικονομίες των κρατών της περιφέρειας, σαν την Ελλάδα αναπτύσσονται κυρίως από μικρομεσαίες και μεσαίες εθνικές επιχειρήσεις που καταφέρνουν να παράγουν ανταγωνιστικά εξαγώγιμα προϊόντα, υψηλής ποιότητας και προστιθέμενης αξίας, τα οποία πωλούνται στις διεθνείς αγορές σε υψηλότερες τιμές από τα αντίστοιχα προϊόντα των μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών. Η Ελληνική οικονομία χρειάζεται βελτίωση του branding των προϊόντων της και όχι μείωση του κόστους παραγωγής τους.

Η συνταγή λοιπόν είναι λάθος και θα πρέπει να αλλάξει.

Οι οικονομικές κρίσεις είναι μέρος του συστήματος, το οποίο τις χρησιμοποιεί για να αναδιατάσσεται, αφομοιώνοντας τις οικονομικές, γεωπολιτικές και τεχνολογικές αλλαγές της προηγούμενης περιόδου. Παρ' όλα αυτά εκτιμώ ότι αυτή η κρίση θα ξεπερασθεί πολύ δύσκολα, διότι υπάρχει πλέον το στοιχείο της παγκόσμιας αλληλεπίδρασης που δεν υπήρχε στο παρελθόν. Το ασφαλιστικό ταμείο των Νορβηγών ψαράδων είναι συνδεδεμένο με την παραγωγικότητα της σόγιας  της Αργεντινής, καθώς έχει επενδύσει σε μετοχές της μεγαλύτερης εταιρείας παραγωγής της. Η παγκόσμια αλληλεπίδραση ευνόησε την κυριαρχία των αγορών στην πολιτική που περιπλέκει ακόμα περισσότερο την δυνατότητα αναδιάταξης του συστήματος.

Αυτή την περίοδο, οι ισχυρές οικονομίες (Γερμανία, ΗΠΑ) προσπαθούν να αξιοποιήσουν την κρίση και να ισχυροποιήσουν την θέση τους στην παγκόσμια οικονομική σκακιέρα, εις βάρος των περιφερειακών οικονομιών, ενώ οι αναδυόμενες οικονομίες (Κίνα, Ινδία, Ρωσία κλπ) προσπαθούν και αυτές να μπουν στην σκακιέρα, εις βάρος των λαών τους. Όμως, παράλληλα με τις κινήσεις αυτές, η κρίση που δεν επιλύεται, εξαπλώνεται σαν γάγγραινα και προβλέπω ότι σύντομα θα φτάσει στην καρδιά της παγκόσμιας οικονομίας, την Γερμανία, την Αγγλία και τις ΗΠΑ ενώ δεν θα αφήσει ανεπηρέαστες ούτε και τις αναδυόμενες οικονομίες. Και τότε; τι γίνεται τότε, αν όλοι έχουν και από ένα μνημόνιο;  

Για τον λόγο αυτό και ανεξάρτητα με την εξέλιξη της κρίσης και την εξεύρεση η όχι παγκόσμιας λύσης, η χώρα μας πρέπει να προχωρήσει στηριζόμενη στις δικές της δυνάμεις

Πιστεύω ότι η χώρα έχει δύο δρόμους. Ο ένας είναι αυτός της απομόνωσης, με συντεταγμένη αποχώρηση από την ΕΕ, επιστροφή σε εθνικό νόμισμα ,  επαναφορά δασμών και έλεγχο εισαγωγών-εξαγωγών. Η κυβέρνηση που θα υπάρχει τότε, θα πρέπει να συντονίσει την ανασυγκρότηση της χώρας, με κατάλληλους χειρισμούς του νέου νομίσματος και κάποιων ενισχύσεων που μπορεί να διασφαλίσει από την ΕΕ λόγω της αποχώρησης από το ευρώ. Το βασικό πρόβλημα που θα αντιμετωπίσει η χώρα θα είναι η έλλειψη συναλλάγματος  για εισαγωγές  απαραίτητων αγαθών (φάρμακα, καύσιμα κλπ) καθώς το ισοζύγιο εισαγωγών-εξαγωγών είναι αρνητικό και φυσικά κανείς δεν θα μας δανείζει, τουλάχιστον κατά το πρώτο διάστημα. Τον πρώτο καιρό, θα ακολουθήσει κοινωνική αναταραχή και μετανάστευση προς το εξωτερικό, ενώ αυτοί που θα παραμείνουν θα επικεντρωθούν σε εξαγωγικούς τομείς που μπορούν να υποστηριχθούν από την Ελληνική τεχνολογία-τεχνογνωσία (γεωργία, τουρισμός) . Παρ' όλα αυτά, η υποτίμηση του νέου νομίσματος θα ξανακάνει τα Ελληνικά προϊόντα ανταγωνιστικά και μέσα σε λίγα χρόνια, η χώρα θα σταθεροποιήσει την οικονομία της στα πραγματικά της επίπεδα. Στην πορεία αυτή, η χώρα θα βρεθεί μόνη και θα πρέπει αναζητήσει νέους συμμάχους  και να επαναπροσδιορίσει την γεωπολιτική της θέση, χωρίς εθνικές απώλειες. 

Ο δεύτερος δρόμος είναι αυτός της υπομονής με στόχο την αναδιάταξη του μνημονίου μέσα από τους θεσμούς της ΕΕ, μέσω συμμαχιών με τα άλλα κράτη της περιφέρειας. Μέχρι να επιτευχθεί αυτό, η  λιτότητα θα συνεχισθεί, το ίδιο και η ύφεση και η ανεργία. Το ευρώ θα συνεχίζει να πιέζει την οικονομία μας, που για να γίνει ανταγωνιστική θα πρέπει να  επικεντρωθεί στην υψηλή ποιότητα και στην βελτίωση της παραγωγικότητας με εισαγωγή τεχνολογίας-τεχνογνωσίας από το εξωτερικό. Η οικονομία θα συνεχίσει να είναι συνδεδεμένη με την ΕΕ και η βελτίωση της θα εξαρτάται αποκλειστικά από αναθεωρήσεις που θα γίνουν στα πλαίσια της ΕΕ. Η πορεία της χώρας θα καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τις αποφάσεις των ισχυρών της Ευρώπης, στις οποίες η πολιτική ηγεσία της χώρας δεν θα μπορεί να αντισταθεί. Σε αντιστάθμισμα αυτών, η ΕΕ θα διασφαλίζει την μη πτώχευση της χώρας και σε σημαντικό βαθμό την διατήρηση της γεωπολιτικής της σταθερότητας.

Όποιον από τους παραπάνω δύο δρόμους ακολουθήσουμε, είναι σίγουρο ότι κάποια πράγματα στην Ελλάδα πρέπει να αλλάξουν :
  • Το κράτος πρέπει να ανασυγκροτηθεί με γνώμονα την παραγωγικότητα των υπηρεσιών του και την εξυπηρέτηση των πολιτών.
  • Η φοροδιαφυγή και η διαφθορά πρέπει να παταχθούν καθώς δεν "χωράνε" πια στην οικονομία.
  • Η χώρα πρέπει να επιστρέψει στην παραγωγή εξαγώγιμων προϊόντων και υπηρεσιών, περιορίζοντας την οικονομία της κατανάλωσης (εμπορικά καταστήματα, εστίαση κλπ).
Εγώ προσωπικά, συνεχίζω να πιστεύω ότι τα πράγματα στην χώρα μπορούν να πάνε καλύτερα, διότι απλά δεν μπορούνε να πάνε χειρότερα. Η Ελλάδα, είναι σε όλους τους τομείς σε τέτοιο χάλι, που η κάθε μικρή δράση στην σωστή κατεύθυνση θα συνιστά σημαντική βελτίωση. 

Εκτός από αυτό, συνεχίζω ακόμα να πιστεύω στον Ελληνα, που είναι ικανός για το χειρότερο αλλά και για το καλύτερο.

Ας ξεκινήσουμε από απλά πράγματα, όπως η σοβαρότητα, η συνέπεια και η συνέχεια.
Όχι μόνο από τους πολιτικούς αλλά από όλους μας.

Κυριακή 7 Απριλίου 2013

παιχνίδια εξουσίας

Έχουν γραφεί πολλά για αυτήν την κρίση και τα αίτια που την δημιούργησαν.

Κάποιοι υποστηρίζουν, ότι είναι μία συστημική κρίση του παγκοσμιοποιημένου  νεοφιλελευθερισμού και θα ξεπερασθεί μόνο με επαναπροσδιορισμό του μοντέλου, ενώ οι πιο αισιόδοξοι πιστεύουν ότι πρόκειται για άλλη μία από τις περιοδικές κρίσεις του καπιταλισμού, ο οποίος θα φροντίσει για την αυτορύθμιση του. Άλλοι πιστεύουν ότι προέρχεται από την  ασύδοτη ανάπτυξη του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ενώ οι λάτρεις της γεωπολιτικής υποστηρίζουν ότι απλά ο καπιταλισμός προσπαθεί να αναδιοργανωθεί αφομοιώνοντας τις αναδυόμενες οικονομίες. Τέλος κάποιοι λίγοι, αναφέρουν ότι η οικονομική κρίση ήταν το αποτέλεσμα των ανεύθυνων πολιτικών υπερδανεισμού των ανεπτυγμένων κρατών, που προσπαθούσαν  να διατηρήσουν ένα υψηλό βιωτικό επίπεδο, το οποίο όμως δεν ανταποκρίνεται πια στην δυνατότητα των οικονομιών τους.

Όσον αφορά το εύρος της κρίσης, οι απόψεις επίσης διίστανται, με κάποιους να υποστηρίζουν ότι η κρίση επικεντρώνεται μόνο στην περιφέρεια της Ευρώπης, άλλους ότι θα επεκταθεί σταδιακά σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες, ενώ κάποιοι άλλοι, ότι ως συστημική κρίση αφορά όλον τον πλανήτη.

Όποια και να είναι τα αίτια της κρίσης, βιώνουμε όλοι την αδυναμία του συστήματος να ανακάμψει. Ειδικότερα στην Ευρώπη, το κοινό νόμισμα αφαιρεί την δυνατότητα αντίδρασης από τα πιο αδύναμα κράτη, ενώ η πολιτική του σκληρού ευρώ που ακολουθείται από την ΕΚΤ επιδεινώνει την κατάσταση.

Διανύουμε ήδη τον 5ο χρόνο της κρίσης και η απάντηση της ΕΕ ήταν λιτότητα και δημοσιονομική σταθερότητα σε μια προσπάθεια  επιβολής εσωτερικής υποτίμησης στα προβληματικά κράτη-μέλη  με παράλληλη διατήρηση χαμηλού πληθωρισμού και σκληρού νομίσματος.Τα αποτελέσματα τα ξέρουμε όλοι : ύφεση και ανεργία με κίνδυνο κοινωνικών εκρήξεων και αποσύνθεσης της ΕΕ.

Γιατί όμως αυτή η προσκόληση στην πολιτική του σκληρού ευρώ και της λιτότητας, ενώ η αντίθετη πολιτική μπορεί να είχε ευεργετικά αποτελέσματα στην υπέρβαση της κρίσης ; 

Από την αρχή αυτής αυτής της κρίσης, σπάω το κεφάλι μου να κατανοήσω την σκοπιμότητα της πολιτικής αυτής και την θρησκευτικού τύπου εμμονή των οικονομικά ισχυρών κρατών της Ευρώπης (Γερμανία, Αυστρία, Φινλανδία, Ολλανδία) σε αυτοκαταστροφικές πρακτικές.

Γιατί, τα κράτη αυτά, με προεξέχοντα την Γερμανία, δεν συμφωνούν στην έκδοση νέου χρήματος ή ευρωομολόγου που θα αντιστρέψει την ύφεση και θα βοηθήσει τις αδύναμες οικονομίες να βγουν από το τέλμα στο οποίο έχουν περιέλθει ; Νέο χρήμα, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ακόμα και για την μείωση του χρέους αυτών των κρατών και να αποδείξει στις "αγορές" την στήριξη της ΕΕ στην οικονομία της. Γιατί δεν κάνουν, ότι και οι Αμερικάνοι, που από την αρχή της κρίσης έχουν εκδώσει  νέο χρήμα, καταφέρνοντας να αναχαιτίσουν την κρίση και να ανακόψουν την ανεργία ;

Επιπλέον αυτού, η υποτίμηση του ευρώ, που θα ακολουθήσει την έκδοση νέου χρήματος θα έκανε ανταγωνιστικότερες τις οικονομίες  των αδύναμων κρατών, αυξάνοντας τις εξαγωγές τους, ενώ θα ενίσχυε τις εξαγωγές ακόμα και της Γερμανίας. Ας μην ξεχνάμε, ότι το τρομακτικό πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου της Γερμανίας (1,74 τρις ευρώ) προέρχεται κατά 75% από τα κράτη μέλη της ΕΕ και δεν είναι σίγουρο ότι θα μπορέσει εύκολα να κατευθυνθεί σε νέες αγορές (Κίνα, Ρωσία κλπ) αν η Ευρωζώνη καταρρεύσει.

Η αιτιολογία ότι η αύξηση των επιτοκίων που θα ακολουθήσει την έκδοση νέου χρήματος θα αυξήσει τους τόκους των δανείων της Γερμανίας δεν με πείθει, καθώς η χρηματοδότηση των αδύναμων οικονομιών από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας τους κοστίζει πολύ περισσότερο. Η δε αύξηση του πληθωρισμού που πιθανά να ακολουθήσει, δεν νομίζω ότι σήμερα δικαιολογεί εμμονές του μεσοπολέμου ή άλλες συσχετίσεις (άνοδος του νεοναζισμού) που μάλλον ευνοούνται περισσότερο  απο την πολιτική λιτότητας που εφαρμόζεται.

Έχω συζητήσει  το θέμα αυτό με αρκετούς οικονομολόγους, φίλους και συνεργάτες, μερικοί από τους οποίους διαπρεπείς στον τομέα τους, αλλά αξιόπιστη απάντηση οικονομικής φύσεως δεν πήρα, οπότε αναπόφευκτα άρχισα να αναζητώ την απάντηση στον χώρο της πολιτικής, της γεωστρατηγικής ακόμα και της κοινωνικής ψυχολογίας.

Αν υπάρχει λαός με ισχυρό συλλογικό ασυνείδητο, αυτός είναι ο Γερμανικός, στον οποίον τα στερεότυπα της πειθαρχίας, της τιμωρίας και του καθήκοντος εύκολα μετατρέπονται σε κοινούς κανόνες περί δικαίου με κοινά υποκείμενα (αναξιόπιστοι Γάλλοι, κηφήνες Εβραίοι, τεμπέληδες Νότιοι κλπ) και διαχρονικό υπόβαθρο την δική τους ανωτερότητα (ικανότητα, εργατικότητα κλπ).Οι Γερμανοί πάντα μπέρδευαν την ευημερία με την ισχύ ή μάλλον θεωρούσαν την δεύτερη σαν προϋπόθεση για την πρώτη, που όμως αφορούσε μόνο τους ίδιους που ως εργατικοί και πειθαρχημένοι την δικαιούταν. Οι άλλοι λαοί είχαν να διαλέξουν ανάμεσα στον Κεάδα και τον εκ γερμανισμό.

Παρ' όλα αυτά, το Γερμανικό ασυνείδητο, δεν δικαιολογεί από μόνο του, την σκληρή νομισματική πολιτική της ΕΕ, απλά υποβοηθά στην σχηματοποίηση των άλλοθι του σε κοινωνική απαίτηση. Όσο περνάει ο καιρός, με την κρίση να βαθαίνει και να επεκτείνεται και σε άλλα Ευρωπαϊκά κράτη, τόσο εδραιώνεται η πεποίθηση μου, ότι η κρίση χρησιμοποιείται από την Γερμανία για την εγκαθίδρυση της ισχύος της στην Ευρωπαϊκή ήπειρο. Η αποδυνάμωση των αδυνάτων ευνοεί την ενδυνάμωση των ισχυρών. Όμως, πως βοηθάει το σκληρό ευρώ σε αυτό, όταν σταδιακά θα αποδυναμώσει και την ίδια την Γερμανία ;

Μήπως τελικά, η Γερμανία επιδιώκει κάτι μεγαλύτερο από τον εκ γερμανισμό της Ευρώπης, τον οποίον σε μεγάλο βαθμό έχει ήδη καταφέρει;

Αρχίζω να πιστεύω ότι η διατήρηση του ευρώ ως σκληρού νομίσματος αλλά κυρίως ώς σταθερού (αντιπληθωριστικού) νομίσματος , στοχεύει οικονομικά σε έναν και μόνο στόχο : την καθιέρωση του ευρώ ως παγκόσμιου ανταλλακτικού νομίσματος αντικαθιστώντας το δολάριο στις συναλλαγές πετρελαίου, χρυσού κλπ διεθνών αγαθών. Η πρόσφατη αίτηση της Γερμανίας για επαναπατρισμό, μέρος του χρυσού της (300 από 1500 τν) από τις ΗΠΑ και όλου του χρυσού της (364 τν) από την Γαλλία, που οι νικητές του β' παγκοσμίου πολέμου είχαν "δεσμεύσει" από το θησαυροφυλάκιο τους, συνηγορεί στην σκέψη αυτή. Η Γερμανία φοβάται (ή ενδόμυχα επιδιώκει) την μετάδοση της κρίσης στην Γαλλία και ετοιμάζεται για την αντιπαράθεση της με τις ΗΠΑ.

Ας μην έχουμε αυταπάτες, η Γερμανία διαμόρφωσε ένα νέο-αποικιακό μοντέλο, αξιοποιώντας τις δομές της ΕΕ και του ευρώ, βασισμένο στην παγκοσμιοποίηση και στις αρχές του νεοφιλελευθερισμού και δεν θα επιτρέψει εύκολα την αμφισβήτηση του. Ο στόχος  της, απλός και διαχρονικός, είναι η διεκδίκηση ρόλου υπερδύναμης  στον πλανήτη.

Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, δεν αποδυνάμωσε μόνο την Ρωσία αλλά και τις ΗΠΑ που προσπάθησαν με τον παραδοσιακό τρόπο της επέμβασης, να επιβάλλουν τα γεωστρατηγικά τους συμφέροντα, με πολύ υψηλό κόστος για την οικονομία τους. Η αποδυνάμωση των δύο υπερδυνάμεων έδωσε την δυνατότητα ανάπτυξης σε περιφερειακές οικονομίες (Κίνα, Ινδία, Βραζιλία κλπ) στηριζόμενες στο χαμηλό εργατικό κόστος, διαμορφώνοντας όμως παράλληλα κενό υπερδύναμης στον πλανήτη. Το κενό αυτό αναπτέρωσε τις φιλοδοξίες κάποιων ισχυρών (Γερμανία, Κίνα) ή μεγάλων κρατών (Ινδία, Τουρκία) να παίξουν ένα σημαντικότερο ρόλο στην παγκόσμια σκακιέρα.

Στην προσπάθεια τους αυτή, οι Γερμανοί από μόνοι τους είναι αφ΄ ενός "μικροί" (82 εκατ. κάτοικοι με 3,2 τρις ευρώ ΑΕΠ) σε σχέση με άλλες δυνάμεις (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα) και αφ' ετέρου ξυπνούν σε όλον τον πλανήτη, μνήμες από το πρόσφατο παρελθόν. Αντίθετα, η ΕΕ, ως ελεγχόμενη ενδοχώρα της Γερμανίας, έχει σημαντικά μεγαλύτερα μεγέθη (500 εκατ κάτοικοι με 15,8 τρις ευρώ ΑΕΠ) και ιδανικό παρελθόν (συνεργασία, δημοκρατία, ισοτιμία κλπ) που δεν προκαλεί τους άλλους λαούς.

Όμως, η γεωπολιτική είναι ένα παιχνίδι, το οποίο δεν παίζει κανείς μόνος του και πρέπει να διακατέχεται από ρεαλισμό, διότι το κάθε συναίσθημα, είτε φόβος είτε αλαζονεία, δημιουργεί σχεδόν σίγουρη αποτυχία. Νομίζω ότι για άλλη μιά φορά, οι Γερμανοί θα αποδειχθούν ο τραγικός λαός της Ευρώπης που με την αλλαζονία του καταστρέφει τους γύρω του και στο τέλος τον ίδιο τον εαυτο του.

Αλήθεια, δεν προβληματίζονται οι φωστήρες του Βερολίνου για την αντίδραση των παραδοσιακών υπερδυνάμεων (ΗΠΑ, Ρωσσία) στην διαφαινόμενη, απο την αρχή της δημιουργίας του ευρώ, διεκδίκηση ρόλου παγκόσμιας υπερδύναμης απο την Γερμανία; Δεν αναρωτιούνται, μήπως οι απαλλαγμένοι απο σύνδρομα Αμερικάνοι, τους έχουν στήσει  την παγίδα που θα τους καταστρέψει ; Μήπως η αλαζονία, έχει τυφλώσει για άλλη μιά φορά τους Γερμανούς και δεν βλέπουν ότι η κρίση μπορεί να στοχεύει αυτούς ; Μήπως, το άρμα της κυριαρχίας τους στους υπόλοιπους Ευρωπαϊκούς λαούς αποδειχθεί τελικά ο δούρειος ίππος της καταστροφής τους;

Κυριακή 24 Μαρτίου 2013

Cyprus delenda est

Πέρασε ήδη μία εβδομάδα από τότε που το Eurogroup αποφάσισε το "κούρεμα" των καταθέσεων στις Κυπριακές τράπεζες και ακόμα δεν έχω κατανοήσει την ουσία της απόφασης αυτής.

Η Κύπρος λένε, ότι έχει συσσωρεύει 25 δισ καταθέσεων Ρώσων ολιγαρχών, πολλές από τις οποίες είναι αμφιβόλου προέλευσης. Όμως, το Λουξεμβούργο έχει συσσωρεύσει ακόμα περισσότερες, το δε City του Λονδίνου μάλλον κατέχει την πρωτιά, όχι μόνο σε καταθέσεις αλλά και σε επενδύσεις από τέτοιο χρήμα, ενώ καταθέσεις Ρώσων σταθμεύουν ακόμα και σε Γερμανικές τράπεζες.

Η υποκρισία σε όλο της το μεγαλείο. Οι  Ρώσοι  ολιγάρχες, που έχουν καταθέσεις σε Κυπριακές τράπεζες, για τους οποίους κόπτονται οι πιστωτές μας, είναι οι ίδιοι άνθρωποι με τους οποίους συναλλάσσονται, αυξάνοντας το εμπορικό ισοζύγιο ΕΕ-Ρωσίας και οι ίδιοι άνθρωποι, τους οποίους καλούν να επενδύσουν στην ΕΕ. Τα  χρήματα αυτά είναι τα ίδια κεφάλαια, πού όταν κατατίθενται  στην Κύπρο θεωρούνται προϊόν εγκλήματος, ενώ όταν κατευθύνονται στο Λουξεμβούργο μετατρέπονται σε αποθεματικά κεφάλαια και στην Γερμανία σε προσέλκυση επενδύσεων. Προσωπικά, η μόνη διαφορά που αντιλαμβάνομαι στο θέμα αυτό, μεταξύ Λουξεμβούργου και Κύπρου, είναι ότι στο πρώτο μιλάνε Γερμανικά ενώ στην δεύτερη Ελληνικά.

Άραγε, πώς λύνει το πρόβλημα του "μαύρου" χρήματος ή απόφαση αυτή του Eurogroup ; Σταματάει την παραγωγή του "μαύρου" χρήματος ή απλά αλλάζει τον διαχειριστή του,  αφού παραχθεί; Mάλλον το δεύτερο. Διότι, υποθέτω ότι τα κεφάλαια αυτά, δεν θα σταματήσουν να είναι "μαύρα" όταν φύγουν από την Κύπρο, απλά θα αξιοποιηθούν σε φιλικότερους προορισμούς (πχ. Λετονία, Λουξεμβούργο).

Η Κύπρος, τα τελευταία χρόνια στήριξε τη οικονομία της στον τουρισμό και στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες. Και τα κατάφερε καλά. Μάλλον καλύτερα από όλους τους υπόλοιπους Νοτιοευρωπαίους, οι οποίοι παραμένοντας εγκλωβισμένοι στην προσπάθεια βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας τους, συνεθλίβησαν ανάμεσα στην τεχνολογικά υπέρτερη Γερμανία και στις αναδυόμενες αγορές του φτηνού εργατικού κόστους. Αντίθετα, η Κύπρος εκμεταλλεύθηκε τον παγκοσμιοποιημένο νεοφιλελευθερισμό και δημιούργησε ένα επιτυχημένο οικονομικό μοντέλο, χωρίς εξαρτήσεις από κάποιον συγκεκριμένο οικονομικό πόλο. Ακολούθησε πολυεπίπεδη πολιτική, που κινούταν μεταξύ ΕΕ, Ρωσίας και ΗΠΑ με έντονη ευελιξία (συμφωνία με Ισραήλ για υδρογονάνθρακες) και κατάφερε να διατηρήσει υψηλό βιωτικό επίπεδο, ελεγχόμενο δημόσιο έλλειμμα (6,3 % ΑΕΠ) και σχετικά χαμηλό δανεισμό (δημόσιο χρέος στο 72% ΑΕΠ). Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η Κύπρος ανακαλύπτει και υδρογονάνθρακες που την μετατρέπουν σε πολύφερνη νύφη, ενισχύοντας την γεωστρατηγική της υπόσταση και την προοπτική να μετατραπεί σε ανεξάρτητο οικονομικό κέντρο της Ανατολικής Μεσογείου.

Όμως αυτό δεν έγινε αποδεκτό. Η Κύπρος με την πολιτική της αυτή, κατάφερε να ενσαρκώσει την απόκλιση από τον οικονομικό και κοινωνικό κανόνα που οι ισχυροί Γερμανοί θέλουν να επιβάλουν στην Ευρώπη. Για φαντασθείτε, το κάθε κράτος της Ευρωπαϊκής περιφέρειας, να προσπαθούσε να κάνει το ίδιο, ανακαλύπτοντας νέους τομείς οικονομικής ανάπτυξης, παρακάμπτοντας την έννοια της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας και κατά συνέπεια την Γερμανική πρωτοκαθεδρία ; Θα κατέρρεε  όλο το μοντέλο μετατροπής της Ευρώπης σε Γερμανική ενδοχώρα, που με τόσο κόπο δομήθηκε σε διάρκεια δεκαετιών.

και έτσι αποφασίσθηκε : Cyprus delenda est.

Και σαν νέος Σκιπίων, ο Herr Σοϊμπλε  πυροδοτεί την εκδικητική μανία εναντίον της Κύπρου, στο όνομα των Γερμανών φορολογούμενων, που σαν σύγχρονοι λεγεωνάριοι θριαμβολογούν πάνω στα αποκαΐδια της έρημης Κύπρου. Επιτέλους, η τάξη αποκαταστάθηκε!

Ας μην έχουμε αυταπάτες. Ένα νέο αποικιακό μοντέλο έχει ήδη γεννηθεί. Όπως τους προηγούμενους αιώνες οι τότε αποικιοκράτες στήριζαν το εγχείρημα τους στον εκπολιτισμό των ιθαγενών και οι μετέπειτα ιμπεριαλιστές στην εγκαθίδρυση της δημοκρατίας, οι σύγχρονοι αποικιοκράτες επικαλούνται την εξυγίανση της οικονομίας.

Οι Κύπριοι πολιτικοί έκαναν σίγουρα λάθη, ειδικά αν γνώριζαν τις προθέσεις του Eurogroup εδώ και καιρό και δεν προετοίμασαν το plan B, αξιοποιώντας την γεωστρατηγική τους θέση και τα αποθέματα των υδρογονανθράκων. Εκτός αυτού, όταν ήρθε η ώρα της κρίσης, λειτούργησαν συναισθηματικά και όχι ρεαλιστικά. Παρ' όλα αυτά, εγώ πιστεύω ότι έπραξαν σωστά διότι η αντίδραση τους αυτή, ακόμα και αν αποτύχει, εξέφρασε τον Κυπριακό λαό δίνοντας του μια αίσθηση αξιοπρέπειας.

Όλη η ιστορία της ανθρωπότητας, είναι γεμάτη μάχες χαμένες εκ' των προτέρων (Θερμοπύλες, Κοσσυφοπέδιο, Πέτα κλπ), που όμως δόθηκαν. Για την τιμή των όπλων ; Για την ανάδειξη της αντίδρασης ; Για την εμψύχωση των υπολοίπων ; Όποια και να ήταν η αιτία, οι μάχες αυτές δόθηκαν και έμειναν στην ιστορία, η οποία μετέτρεψε την ήττα σε νίκη.

Τις ώρες αυτές, η Κύπρος δίνει στο Eurogroup, την ύστατη μάχη και κανείς δεν γνωρίζει το αποτέλεσμα. Εγώ ελπίζω, η αντίδραση της Κύπρου, να σηματοδοτήσει την αρχή της αμφισβήτησης του νέο αποικιακού μοντέλου της Γερμανίας από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους που ίσως οδηγήσει στον επαναπροσδιορισμό της ΕΕ σε αυτήν που ονειρευτήκαμε : στην Ευρώπη της αλληλεγγύης, του κοινωνικού κράτους, της ευημερίας των πολιτών και της ισοτιμίας των κρατών και να απομακρυνθεί από την Ευρώπη της ανταγωνιστικότητας, της λιτότητας και της κυριαρχίας των ισχυρών.