Παρασκευή 13 Φεβρουαρίου 2015

τα όπλα του Τσίπρα

Παρακολουθώ με μεγάλο ενδιαφέρον, όπως και οι περισσότεροι Ελληνες, τις εξελίξεις στην διαπραγμάτευση της νέας κυβέρνησης με τους εταίρους για το θέμα του χρέους και τολμώ να ομολογήσω ότι νοιώθω περισσότερο υπερηφάνεια παρά φόβο.

Οι εταίροι-δανειστές μας και κυρίως οι Γερμανοί, παραμένουν προσκολημένοι σε μία αδιέξοδη πολιτική και αντιμετωπίζουν την προσπάθεια επαναδιαπραγμάτευσης της δανειακής μας σύμβασης με τιμωρητική διάθεση και πρόθεση παραδειγματισμού των υπολοίπων που θα τολμήσουν να κάνουν το ίδιο.

Τα όπλα της κυβέρνησης σε αυτήν την διαπραγμάτευση είναι πολλά, με βασικότερο την αποτυχία του υφιστάμενου προγράμματος. Οι δυσκολίες, επίσης πολλές, με σημαντικότερη την απροθυμία των εταίρων μας να παραδεχθούν την αποτυχία του προγράμματος, καθώς δεν έχουν εναλλακτική πρόταση σύμφωνη με τις νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις τους.

Τα επιχειρήματα της Ελλάδος στην διαπραγμάτευση με τους εταίρους μας, θα πρέπει να επικεντρωθούν :
1. στην αποτυχία της εφαρμοζόμενης οικονομικής πολιτικής στην Ευρώπη (και κατά συνέπεια στην Ελλάδα) και 
2. στην δυνατότητα της χώρας να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της, μόνο αν ακολουθήσει άλλη οικονομική πολιτική. 
Πρέπει να υποστηριχθεί ότι η αδυναμία της Ελλάδος να διαχειρισθεί το χρέος της, είναι αποτέλεσμα κυρίως της πολιτικής της λιτότητας η οποία ανακυκλώνει την ύφεση και δευτερευόντως των εσωτερικών δυσλειτουργιών της χώρας, που έχουμε πρόθεση να βελτιώσουμε.

Τα επιχειρήματα του Τσίπρα, θα πρέπει να παρατεθούν, ξεκινώντας απο την αντιμετώπιση του γενικού προβλήματος (ύφεση της Ευρωπαϊκής οικονομίας) και να καταλήξουν στην επίλυση του Ελληνικού προβλήματος.

Οσον αφορά το πρώτο, ο Τσίπρας πρέπει να αξιοποιήσει το γεγονός ότι κάθε μέρα, όλο και περισσότεροι Ευρωπαίοι αντιλαμβάνονται ότι η εμμονή της Γερμανίας στην λιτότητα και τον αποπληθωρισμό είναι αδιέξοδη και με καταστροφικά αποτελέσματα για την Ευρωπαϊκή οικονομία. Επιπλέον, αντιλαμβάνονται ότι η πολιτική αυτή αποικοδομεί το κράτος πρόνοιας και αλληλεγγύης, στο οποίο στηρίχθηκε το Ευρωπαϊκό ιδεώδες, επηρεάζοντας αναπόφευκτα και τους δημοκρατικούς θεσμούς της ηπείρου μας. Η Ευρωπαϊκή ιδέα δεν στηρίχθηκε ούτε στην ισχύ, ούτε στην χωρίς κανόνες ανταγωνιστικότητα, ούτε στην αντιπαράθεση με κάθε διαφορετική αντίληψη. Στηρίχθηκε στην ισονομία και στην ισοπολιτεία, στην αλληλεγγύη και στον σεβασμό της διαφορετικότητας. Η Ευρώπη χωρίς αυτές τις αξίες, θα μετατραπεί σε φεουδαρχική συνομοσπονδία κρατών, όπου θα βασιλεύει το δίκαιο του ισχυρού και οι λαοί θα ζούν εξαθλιωμένα.

Η διαπραγμάτευση αυτή είναι ευκαιρία επαναπροσδιορισμού της οντότητας της Ευρώπης, όχι μόνο σαν οικονομικής δύναμης αλλά και σαν φορέα παγκόσμιου πολιτισμού και αξιών. Είμαι βέβαιος, ότι η προσέγγιση αυτή έχει αρκετούς υποστηρικτές ανάμεσα στούς ηγέτες της Ευρώπης και η προσεκτική παράθεση της, ίσως κινητοποιήσει θετικά αντανακλαστικά. Μήν ξεχνάμε, ότι η νίκη του Συριζα ασκεί μιά γοητεία σε κάποιες ομάδες Ευρωπαίων (σοσιαλιστές, νέοι κλπ) ενώ αρκετοί άλλοι, δυσαρεστημένοι απο την οικονομική και κοινωνική υποβάθμιση, δεν θα έβλεπαν με κακό μάτι μία ενναλλακτική λύση. Σε κάθε περίπτωση, πιστεύω ότι οι θιασώτες του νεοφιλελευθερισμού στην Ευρώπη, αντιλαμβάνονται ότι η ανάληψη της εξουσίας απο ένα αριστερό κόμμα σε μιά χώρα της ΕΕ, κρούει το καμπανάκι του κοινωνικού αδιεξόδου και ελοχεύει τον κίνδυνο επέκτασης και σε άλλες χώρες.

Οσον αφορά την χώρα μας, πιστεύω ότι τα όπλα της νέας κυβέρνησης στην διαπραγμέτευση είναι :
  • η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και διαφθοράς, που ήταν μόνιμη εμμονή των εταίρων τα χρόνια του μνημονίου. Η νέα κυβέρνηση μπορεί να χρησιμοποιήσει με αξιώσεις το επιχείρημα, ότι είναι η μόνη κυβέρνηση των τελευταίων χρόνων που μπορεί να λύσει το πρόβλημα, καθώς δεν έχει δεσμεύσεις, ούτε εξαρτήσεις από τα οικονομικά κέντρα ή τις συντεχνίες που βαρύνονται με φοροδιαφυγή και διαφθορά.
  • η αναδιάρθρωση της δημόσιας διοίκησης. Επιχείρημα με σημαντική δόση αξιοπιστίας καθώς ο Συριζα κατέκρινε διαρκώς το πελατειακό κράτος και επικαλούταν την μείωση της γραφειοκρατίας και την εξυπηρέτηση του πολίτη. Φυσικά, θα πρέπει να ξεπεράσει τις ιδεοληψίες κάποιας μερίδας του κόμματος περί κρατισμού και παραγωγικότητας και να αποδείξει ότι επιθυμεί αποτελεσματική δημόσια διοίκηση.
  • η διατήρηση των γεωστρατηγικών ισορροπιών στην περιοχή. Οι αναταράξεις στην περιοχή μας (Συρία, Ουκρανία κλπ) και η ρευστότητα που δημιουργούν, αναβαθμίζει τήν γεωπολιτική θέση της χώρας, δίνοντας διαπραγματευτικό πλεονέκτημα. Η προστασία των συμφερόντων της χώρας είναι μιά έννοια συνειφασμένη με την ευρωπαϊκή διπλωματία, ενώ ταυτόχρονα είναι απόλυτα κατανοητό στους εταίρους μας, ότι οι συμμαχίες μπορεί να αλλάξουν ενώ τα συμφέροντα είναι πάντα σταθερά. Οι ΗΠΑ προσπαθούν να αναβαθμίσουν τον ρόλο τους στην περιοχή, το ίδιο και η Ρωσσία, επιδιώκοντας και οι δύο γεωστρατηγική αναθεώρηση υπέρ των συμφερόντων τους. Η εξεύρεση υδρογονανθράκων στην χώρα μας και ο ανταγωνισμός των αγωγών στην περιοχή μας ενισχύουν το επιχείρημα αυτό.
  • η αποτυχία του υφιστάμενου προγράμματος, όχι μόνο επειδή προκάλεσε ανθρωπιστική κρίση στην χώρα και εκτίναξε τα ποσοστά ανεργίας, αλλά κυρίως γιατί δεν βελτίωσε κανέναν απο τους δείκτες που επικαλούταν. Το δημόσιο χρέος αυξήθηκε, η ανάπτυξη δεν ήρθε, το ισοζύγιο εξαγωγών-εισαγωγών δεν βελτιώθηκε και νέες επενδύσεις δεν πραγματοποιήθηκαν. Το μνημόνιο ήταν μία αποτυχία με όποιους όρους και αν το κρίνεις, κοινωνικούς ή οικονομικούς.

Τα άτομα-κλειδιά στην διαπραγμάτευση,  πιστεύω ότι είναι ο Ολάντ και ο Γιουνγκέρ.

Ο μέν Ολάντ, ώς πρόεδρος της δεύτερης ισχυρότερης χώρας της ΕΕ, προσπαθεί να διατηρήσει τον ρόλο του ως συνδιαχειριστή της ΕΕ με την Γερμανία, με φθίνουσα επιτυχία και αυξανόμενα προβλήματα. Γνωρίζει πολύ καλά, ότι η συνέχιση της πολιτικής λιτότητας θα πλήξει σε σύντομο χρονικό διάστημα και την Γαλλία, απο την οποία πιθανώς να ζητηθούν μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής, που φυσικά δεν επιθυμεί. Η πρόταση αλλαγής της εφαρμοζόμενης πολιτικής απο άλλο μέλος της ΕΕ (πχ. Ελλάδα) τον βολεύει, αλλά ταυτόχρονα δεν θέλει να ταχθεί - τουλάχιστον φανερά- σε μιά συμμαχία εναντίον της Γερμανίας. Επιπλέον, γνωρίζει ότι και το προσωπικό πολιτικό του μέλλον εξαρτάται απο την εξέλιξη της οικονομικής πολιτικής της ΕΕ, καθώς αντιστροφή των εφαρμοζόμενων πολιτικών θα οδηγήσει σε βελτίωση της Γαλλικής οικονομίας και πιθανότατα σε μιά δεύτερη θητεία στο προεδρικό μέγαρο.

Ο δέ Γιουνγκέρ, με τον θεσμικό του ρόλο ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής επιτροπής αλλά και με την μακρά πολτική του ιστορία στο λαϊκό κόμμα, είναι ίσως ο μόνος που μπορεί να επηρεάσσει τις τιμωρητικές ιδεοληψίες της Γερμανίας, προβάλλοντας απόψεις που βρίσκονται πιό κοντά στά ευρωπαϊκά ιδεώδη.

Οι ισορροπίες είναι πολύ λεπτές και οι χειρισμοί ιδιαίτερα ευαίσθητοι. Η κυβέρνηση πρέπει να πείσει τους εταίρους μας, ότι οι προτάσεις της στοχεύουν πρωτίστως στην βελτίωση της Ευρωπαϊκής οικονομίας και δευτερευόντως στην επίλυση των προβλημάτων της Ελλάδος. Πρέπει να τους πείσουν ότι λειτουργούν ώς Ευρωπαίοι και όχι ως Ελληνες. Σε τελευταία ανάλυση, η Ευρώπη είναι δική μας, τουλάχιστον όσο είναι των Γερμανών. 

Παρασκευή 6 Φεβρουαρίου 2015

η ελπίδα νίκησε τον φόβο

Αναμφίβολα, οι εκλογές της 25ης Ιανουαρίου 2015 ήταν μια ημέρα ορόσημο στην νεοελληνική ιστορία, καθώς ανάδειξαν για πρώτη φορά στην εξουσία ένα κόμμα της αριστεράς και για πολλούς σηματοδότησαν το τέλος της μεταπολίτευσης. Κυρίως όμως, γιατί η νίκη του Συριζα, συνδέθηκε από αρκετούς, εντός και εκτός Ελλάδος, με την ελπίδα αλλαγής της πολιτικής λιτότητας της ΕΕ.

Η νίκη του Συριζα χαιρετήθηκε από πολλούς στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, όχι κατ' ανάγκη αριστερούς, αλλά ανθρώπους που περιμένουν, να δώσει το έναυσμα σε μια σειρά διεργασιών που θα καταλήξουν σε διαφορετική οικονομική και κοινωνική πολιτική της ΕΕ, με θετικές συνέπειες στους λαούς αλλά και στην οικονομία της Ευρώπης. 

Οι άνθρωποι αυτοί, περιμένουν από την νέα Ελληνική κυβέρνηση να συμβολίσει την αντίδραση στις κατεστημένες οικονομικές αντιλήψεις που κυριαρχούν στις κυβερνήσεις και τους θεσμούς της ΕΕ και να ενεργοποιήσει τα άτομα και τους μηχανισμούς που μπορούν να διαμορφώσουν και να προωθήσουν την εναλλακτική πρόταση. Περιμένουν επίσης από την νέα κυβέρνηση να υλοποιήσει πιλοτικές δράσεις και πολιτικές που θα αποδείξουν στην πράξη ότι οι νεοφιλελεύθερες πρακτικές που εφαρμόζονται έως τώρα, δεν είναι μονόδρομος, όπως επικαλούνται οι  υποστηρικτές τους, αλλά αδιέξοδη πολιτική που στηρίζεται στις ιδεοληψίες και τα συμφέροντα της οικονομικής ολιγαρχίας. 

Οι αντιδράσεις φυσικά θα είναι μεγάλες και θα πρέπει να αναζητηθούν σύμμαχοι, από όπου και αν προέρχονται καθώς το διακύβευμα είναι μεγάλο και η ευθύνη ακόμα μεγαλύτερη. Η επιτυχία του Συριζα, έστω και μερική, να βελτιώσει το «Ελληνικό πρόγραμμα», θα μεταδώσει  το όραμα μιας νέας Ευρώπης και σε άλλους λαούς συνεισφέροντας στην ανάληψη της εξουσίας από αντίστοιχα κόμματα και στην  σταδιακή αλλαγή της κεντρικής οικονομικής πολιτικής της ΕΕ. Αντίθετα, η αποτυχία του Συριζα θα επιβεβαιώσει τις Κασσάνδρες που θέλουν την παραδειγματική τιμωρία του ανυπάκουου και την περαιτέρω υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των Ευρωπαίων, υπέρ των ολιγαρχιών τους.

Επιστροφή στον μεσαίωνα της κυριαρχίας των λίγων και της εξαθλίωσης των πολλών ή προσπάθεια επαναπροσδιορισμού της οικονομίας και διατήρησης των Ευρωπαϊκών ιδεωδών του κράτους πρόνοιας, του κράτους δικαίου, της ισονομίας και της  αλληλεγγύης. Αυτό είναι το διακύβευμα!  

Φυσικά, βασική προϋπόθεση για την επιτυχία της πολιτικής του Συριζα είναι η αταλάντευτη πεποίθηση ότι ανήκουμε στην Ευρώπη, τουλάχιστον όσο και οι Γερμανοί και έχουμε υποχρέωση (όχι δικαίωμα) να συνδιαμορφώσουμε το μέλλον των Ευρωπαίων πολιτών.

Σε αυτούς που θα αναρωτηθούν πώς είναι δυνατόν η μικρή Ελλάδα –το 3% της ΕΕ- να αλλάξει την Ευρώπη, θα απαντήσω ότι η μικρή Ελλάδα δεν θα αλλάξει την Ευρώπη αλλά θα αποτελέσει τον καταλύτη για να αλλάξουν οι Ευρωπαίοι που θα αλλάξουν την Ευρώπη και θα θυμίσω ότι πάντα στην ιστορία, οι σημαντικές αλλαγές ξεκίνησαν από κάποιες μικρές «γωνιές» του πλανήτη, συνήθως πιεσμένες από κάποια κρίση, πόλεμο ή δυνάστη, που όμως είχαν ταυτότητα, πολιτισμό και πίστη ότι αξίζουν κάτι καλύτερο.

Στην Ελλάδα, η ευθύνη της νέας κυβέρνησης είναι ακόμα μεγαλύτερη καθώς η χώρα μας βρίσκεται σε δυσχερέστατη θέση που απαιτεί μεταρρυθμίσεις και αλλαγές όχι μόνο στις παραγωγικές αλλά και στις θεσμικές και διοικητικές δομές της χώρας. Πρέπει επιτέλους αυτή η χώρα να ξεκολλήσει από το κακό παρελθόν της και τα ιδεολογήματα που το συνόδευαν και να προχωρήσει μπροστά. Πρέπει επιτέλους οι κυβερνώντες της χώρας αυτής να αρχίσουν να σχεδιάζουν το μέλλον της με κύριο γνώμονα το συμφέρον της χώρας και όχι κάποιων ξενόδουλων ολιγαρχών. Πρέπει επιτέλους να οργανωθεί δημόσια διοίκηση σύγχρονου ευρωπαϊκού κράτους με στόχο την αποτελεσματικότητά της και όχι την αυτοεξυπηρέτηση της και τις πελατειακές σχέσεις των πολιτικών. Πρέπει επιτέλους να βελτιωθεί το κράτος πρόνοιας (υγεία, παιδεία κλπ) με σκοπό την εξυπηρέτηση του πολίτη και όχι των συμφερόντων συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων ή οικονομικών παραγόντων. Τέλος, πρέπει επιτέλους να αποκατασταθεί το αίσθημα δικαίου στην Ελληνική κοινωνία, και η εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς της (δικαιοσύνη, αστυνομία κλπ) που θα βελτιώσει την ανύπαρκτη συνοχή της και θα προωθήσει την συλλογικότητα έναντι του ατομισμού.

Για τον λόγο αυτό απαιτούνται άμεσα δράσεις, στην κατεύθυνση της αποκατάστασης του δικαίου, που θα αναπτερώσουν το ηθικό των Ελλήνων και θα μετατρέψουν τον θυμό σε ελπίδα. Τέτοιες δράσεις θα μπορούσαν να είναι κινήσεις στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς (που έχουν και την υποστήριξη των ισχυρών της Ευρώπης), στην βελτίωση των εργασιακών σχέσεων (επαναφορά συλλογικών συμβάσεων, αύξηση κατώτατου μισθού κλπ) και στον εξορθολογισμό και απλούστευση του φορολογικού μας συστήματος (χωρίς εξαιρέσεις και ειδικές κατηγορίες). Η νίκη του Συριζα δίνει μια ευκαιρία για όλα αυτά καθώς οι νέοι κυβερνώντες είναι εκτός των συστημάτων διαπλοκής, και οι Έλληνες τόσο απηυδισμένοι που θα δεχθούν αλλαγές αρκεί να τις θεωρούν δίκαιες.

Τα πρώτα βήματα είναι θετικά, κυρίως στον τομέα της διαπραγμάτευσης με τους εταίρους μας. Οι ασφυκτικές αντιδράσεις ήταν αναμενόμενες και δεν πρέπει να επηρεάσουν την ουσία της διαπραγμάτευσης. Η ιστορία, ειδικά της Ευρώπης, δείχνει ότι όποιοι διαπραγματεύθηκαν σκληρά, στο τέλος κέρδισαν περισσότερα.
Αντίθετα, στο εσωτερικό συνεχίζεται η προεκλογική πολυγλωσσία και σε κάποιες περιπτώσεις ο λαϊκισμός και η ιδεοληψία. Αριστερά δεν σημαίνει προστασία των αδυνάμων άνευ όρων αλλά η προστασία των αδυνάμων μέσα σε ένα σύστημα κανόνων και δικαίου. Αλλιώς, μετατρέπεις κάποιους αδύναμους σε προνομιούχους.  

Λιγο μετα τις προηγούμενες εκλογές, τον Ιούνιο του 2012, έγραφα ότι ο φόβος νίκησε τον θυμό  αναδεικνύοντας μία κυβέρνηση που καλλιέργησε τον φόβο της πτώχευσης και της καταστροφής. Ενάμιση χρόνο μετά, η αναποτελεσματικότητα και η ξενοδουλεία της προηγούμενης κυβέρνησης, οδήγησε τον θυμό να νικήσει τον φόβο, δίνοντας παράλληλα και μιά αχτίδα ελπίδας. Σε αυτή την αχτίδα ελπίδας θα πρέπει να επενδύσει η νέα κυβέρνηση, καθώς ο θυμός μπορεί εύκολα να στραφεί εναντίον της. Η νέα κυβέρνηση δεν πρέπει να ξεχάσει ούτε στιγμή, ότι οι πρόσφατοι ψηφοφόροι της, δεν είναι πολίτες με συνειδητή αριστερή αντίληψη, αλλά αποκύημα της κρίσης που ψήφισε αρνητικά. Ανάμεσα τους, πρώην κρατικοδίαιτοι ΠαΣοΚοι που αναζητούν νέο καράβι, δυσαρεστημένοι Νεοδημοκράτες που ψάχνουν νέες ευκαιρίες αλλά κυρίως η μάζα αυτή των περιπλανώμενων ψηφοφόρων που προσδιορίζονται με βάση το προσωπικό τους μικροσυμφέρον.

Η νέα κυβέρνηση, θα πρέπει να δείξει σε όλους αυτούς ότι οι πελατειακές σχέσεις τελείωσαν, όπως και η περιφρούρηση των μικρών έως μεγάλων συμφερόντων εις βάρος του συνόλου. Το συλλογικό (που περικλείει δικαιοσύνη) θα πρέπει να κυριαρχήσει στο ατομικό ( που περικλείει διαφθορά).

Τότε μόνο, ο  θυμός θα μετατραπεί σε ελπίδα και η χώρα θα αποκτήσει προοπτική ευημερίας.