που το πάει ο σουλτάνος ?

Οι αυξανόμενες προκλήσεις της Τουρκίας δημιουργούν ανησυχία στους 'Ελληνες ενώ ταυτόχρονα προβληματίζουν την διεθνή κοινότητα. Οι παράνομες γεωτρήσεις στην ΑΟΖ της Κύπρου, η συμφωνία με την Λιβύη, οι συνεχείς παραβιάσεις του εναέριου χώρου της Ελλάδος αλλά κυρίως η επιθετική ρητορική του καθεστώτος Ερντογάν προμηνύουν αρνητικές εξελίξεις στις μεταξύ μας σχέσεις αλλά και στην σταθερότητα στην περιοχή. Η οικονομική ανάπτυξη των τελευταίων δεκαετιών ενίσχυσε τον αναθεωρητισμό της Τουρκίας η οποία καλλιεργεί μία νεο-οθωμανική προσέγγιση του ρόλου της στην περιοχή, διεκδικώντας κυριαρχικά δικαιώματα που δεν της ανήκουν. Η εξέλιξη είναι επισφαλής γιά όλους αλλά κυρίως για την Τουρκία, η οποία έχει ανοικτά όλα τα μέτωπα, εσωτερικά και εξωτερικά.

Το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και των Βαλκανικών πολέμων βρήκε την Οθωμανική Αυτοκρατορία διαμελισμένη και στην πλευρά των ηττημένων, οδηγώντας την τότε ηγεσία της να αποδεχθεί σημαντικές απώλειες εδαφών (συνθήκη Σεβρών) οι οποίες - παρ' όλη την μικρή ανάκτηση από την συνθήκη της Λωζάννης - μετέτρεψαν την Τουρκία από αυτοκρατορία σε ένα περιφερειακό κράτος της Μέσης Ανατολής με κατεστραμμένη οικονομία και προβληματικές παραγωγικές και κοινωνικές δομές. Η απόδοση όλων των νησιών στην Ελλάδα στέρησε από την Τουρκία την απρόσκοπτη πρόσβαση στην θάλασσα και η συνθήκη του Μοντρέ την κυριαρχία στα στενά του Βοσπόρου, καταδικάζοντας την χώρα να παραμείνει μία στεριανή δύναμη χωρίς ενδοχώρα.

Σε αντίθεση με τους λοιπούς ηττημένους του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, η Τουρκία δεν διεκδίκησε την ρεβάνς με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο καθώς δεν είχε ανασυνταχθεί ακόμα από την ήττα ούτε είχε καταφέρει να αποκτήσει την συνοχή και την στρατιωτική ισχύ που θα της επέτρεπαν μία αξιοπρεπή επάνοδο στην διεθνή γεωπολιτική. Το μόνο που κατάφερε ήταν το 1939, η προσάρτηση της Αλεξανδρέττας από την γαλλοκρατούμενη Συρία μέσω ενός δημοψηφίσματος παρωδία που ακόμα αμφισβητείται. Η οποιαδήποτε επιθυμία αναθεωρητισμού παρέμεινε τότε στην αφάνεια. 

Τα χρόνια όμως πέρασαν και η Τουρκία κατάφερε να βελτιώσει την συνοχή της (εκκαθαρίσεις μειονοτήτων, ενίσχυση εθνικού φρονήματος) και να αναπτύξει την οικονομία της αξιοποιώντας καθεστώτα περιορισμένης δημοκρατίας που της επέτρεψαν να βελτιώσει την στρατιωτική της ισχύ και να αρχίσει σταδιακά να αναπτύσσει τον μεγαλοϊδεατισμό της. Ειδικά, τις τελευταίες δυο δεκαετίες της διακυβέρνησης Ερντογάν, η Τουρκία εμφάνισε θεαματική οικονομική ανάπτυξη τετραπλασιάζοντας το ΑΕΠ της χώρας (από 200 δις το 2001 σε 840 δις δολάρια) παρ' όλες τις πολιτικές εντάσεις στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Ωστόσο, ο Ερντογάν έχει επιλέξει να αξιοποιεί την οικονομική επιτυχία της Τουρκίας στην γεωστρατηγική ισχυροποίηση της χώρας παρά στην βελτίωση του θεσμικού πλαισίου της που θα αναβάθμιζε την χώρα σε ένα πραγματικά ανεπτυγμένο κράτος. Ο σουλτάνος προτιμά τον λαϊκισμό, τον εθνικισμό και την συνωμοσιολογία από την θωράκιση της δημοκρατίας και την ανάπτυξη κράτους δικαίου τα οποία φαντάζουν επικίνδυνα για την διατήρηση του καθεστώτος του.

Τον τελευταίο καιρό, η Τουρκία έχει εξελιχθεί σε διεθνή ταραξία ο οποίος δεν σέβεται ούτε το διεθνές δίκαιο ούτε τις συνθήκες του παρελθόντος. Εφευρίσκει διεκδικήσεις απέναντι σε όλα τα γειτονικά κράτη και προκαλεί τους ισχυρούς του πλανήτη διεκδικώντας ρόλο περιφερειακής υπερδύναμης στην περιοχή αλλά και σε όλον τον μουσουλμανικό κόσμο. Ονειρεύεται την ανασύσταση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας αγνοώντας τις γεωστρατηγικές ισορροπίες που έχουν διαμορφωθεί προβάλλοντας τον αναθεωρητισμό της απέναντι σε όλα και σε όλους. Η πολιτική αυτή της σχοινοβασίας μεταξύ προκλήσεων και υπαναχωρήσεων έχει αποδώσει έως τώρα επειδή η Τουρκία είναι μια μεγάλη αγορά (που γίνεται συνεχώς μεγαλύτερη) σε μία σημαντική γεωστρατηγική θέση. Ομως, οι προκλήσεις έχουν ένα όριο το οποίο κινδυνεύει να ξεπεράσει η γειτονική μας χώρα καθώς καμία από τις δυο γεωστρατηγικές υπερδυνάμεις (ΗΠΑ, Ρωσία) δεν επιθυμεί την ισχυροποίηση της Τουρκίας πάνω από το επίπεδο που μπορούν να ελέγξουν.

Αρκετές φορές αναρωτιέμαι αν η παραπάνω πολιτική είναι προσωπική φιλοδοξία του Ερντογάν ή μια εθνική πολιτική της Τουρκίας η οποία επιχειρείται τώρα λόγω της οικονομικής ισχυροποίησης που κατάφερε ο Ερντογάν? Ας μήν ξεχνάμε ότι η επιθετικότητα και ο μεγαλοϊδεατισμός σε συνδυασμό με την χειραγώγηση της δημοκρατίας σκεπάζουν ένα σημαντικό πρόβλημα συνοχής που έχει η Τουρκία, το οποίο μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στον διαμελισμό της. Παρ' όλες τις εθνικές εκκαθαρίσεις και την προσπάθεια ενίσχυσης του τουρκισμού, η γειτονική χώρα δεν κατάφερε να αποκτήσει εθνική συνοχή, με προεξέχοντες τους Κούρδους ενώ ακολουθούν και άλλοι λαοί και εθνότητες, κρυφές ή φανερές. Η ενίσχυση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου σε μία ανθηρή οικονομία θα αύξανε τις αποσχιστικές τάσεις των Κούρδων και των λοιπών μειονοτήτων ενώ ταυτόχρονα θα έπληττε την αντίληψη της τυφλής υπακοής του λαού που επιθυμεί η τουρκική κυβέρνηση καθώς αρκετά τμήματα του πληθυσμού της Τουρκίας έχουν επισφαλή εθνική συνείδηση. Με λίγα λόγια η ευημερία και η δημοκρατία θα ανοίξουν τους ασκούς του Αιόλου σε αυτό το πολυεθνικό μόρφωμα που είναι το Τουρκικό κράτος απειλώντας την ύπαρξή του.

Η παραπάνω παραδοχή αποτελεί στοιχείο της γεωστρατηγικής πολιτικής που πρέπει να ακολουθήσουν τα γειτονικά κράτη της Τουρκίας αξιοποιώντας τις φυγόκεντρες τάσεις της γειτονικής χώρας, η οποία συνεχίζει να διοικείται και να κατευθύνεται από μια ελίτ στα πρότυπα του καθεστώτος του σουλτάνου προσπαθώντας να διατηρήσει την κυριαρχία της σε ένα κρατικό μόρφωμα με αμφισβητούμενη συνοχή. Η ιστορία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ήταν η διαρκής προσπάθεια εξισλαμισμού και υποταγής των κατεκτημένων λαών από μία μικρή μειοψηφία Τούρκων και εκτουρκισμένων μέσω της βίας, της αυθαιρεσίας και της διαπλοκής. Η σύγχρονη Τουρκία ακολουθεί την ίδια πολιτική με μόνη διαφορά ότι ο εξισλαμισμός έχει αντικατασταθεί από τον εκτουρκισμό που προώθησε ο Κεμάλ Ατατούρκ (ένα έθνος, μία σημαία, ένα κράτος, μία πατρίδα) καθώς οι μη μουσουλμάνοι έχουν ήδη εκτοπισθεί ή εξισλαμισθεί.

Για τους λόγους αυτούς αντιλαμβάνομαι ότι η διατήρηση των εντάσεων και διεκδικήσεων στο εσωτερικό και στο εξωτερικό είναι προϋπόθεση επιβίωσης για την γειτονική χώρα καθώς διατηρούν ενεργό τον εξωτερικό κίνδυνο προσπαθώντας να ενισχύσουν την εθνική συνοχή της χώρας τους. Επιδιώκουν θερμά επεισόδια σε όλα τα μέτωπα που έχουν ανοικτά για να θέσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων τις ανυπόστατες διεκδικήσεις τους, προσδοκώντας κάποια οφέλη ενώ ταυτόχρονα στηλιτεύουν την εθνική συνείδηση των Τούρκων στο όνομα της προδοσίας της πατρίδος.

Η Τουρκία έχει έναν άχαρο ρόλο στην ιστορία που την έχει εγκλωβίσει σε επικίνδυνες πολιτικές. Η διατήρηση της συνοχής του κράτους απέναντι στην ευημερία των πολιτών και τις ειρηνικές σχέσεις με τους γείτονες. Μέχρι τώρα έχει επιλέξει το πρώτο, διαταράσσοντας την ισορροπία με το δεύτερο υποδηλώνοντας τον φόβο του διαμελισμού. Για όλους εμάς που η ιστορία μας όρισε να ζούμε σε αυτή την γειτονιά, η συνύπαρξη με την Τουρκία αποτελεί γεωστρατηγική πρόκληση, ίσως όμως και ευκαιρία. Σε κάθε περίπτωση, οι χειρισμοί της χώρας μας πρέπει να είναι συνεχείς, συνεπείς και προσεκτικοί, καθώς το τίμημα μπορεί να είναι καθοριστικά θετικό ή αρνητικό. Αυτό ισχύει και για εμάς αλλά και για αυτούς. 

Όλοι ευχαριστημένοι !

Τέτοιες εκλογές δεν ξαναθυμάμαι στην ζωή μου, της οποίας η διάρκεια αρχίζει και γίνεται αξιοσέβαστη. Ηρεμία, χωρίς μεγάλες συγκεντρώσεις, χωρίς σημαιάκια, ούτε επινίκιους πανηγυρισμούς. Ολα κύλησαν ήσυχα, ήρεμα και πολιτισμένα και στο τέλος ήταν όλοι ευχαριστημένοι. 

Στην ΝΔ είναι ευχαριστημένοι γιατί βγήκαν κυβέρνηση και μάλιστα αυτοδύναμη και ο Κυριάκος ακόμα περισσότερο γιατί επιβεβαιώθηκε , μέσα και έξω από το κόμμα. Τελικά, ο πατέρας του - έστω και από ψηλά - τον είδε πρωθυπουργό. Το 40% είναι ένα πολύ καλό ποσοστό και οι 158 βουλευτές του δίνουν σχετικά ισχυρή πλειοψηφία.

Στον ΣυΡιζΑ είναι ευχαριστημένοι γιατί έχασαν με ένα αξιοπρεπές ποσοστό που δηλώνει ότι παραμένουν ο ισχυρός πόλος της κεντροαριστεράς ενώ ο Τσίπρας είναι ευχαριστημένος γιατί το αποτέλεσμα δεν εγείρει θέμα αμφισβήτησης του ηγετικού του ρόλου. Στο κάτω-κάτω, νέος είναι, θα κάνει υπομονή. Το 31,5% είναι άριστο ποσοστό καθώς είναι 8,5% παραπάνω από τις ευρωεκλογές και μόλις 3,5% κάτω από τις εκλογές του 2015 παρόλα αυτά που πέρασε η χώρα από τότε.

Στο ΚινΑλ (ΠαΣοΚ) και στο ΚΚΕ είναι ευχαριστημένοι καθώς ανέβασαν λίγο τα ποσοστά τους αλλά δεν συνθλίφθηκαν από την άνοδο του ΣυΡιζΑ. Ελπίζουν ότι στο μέλλον θα καταφέρουν να επαναπατρίσουν τους χαμένους ψηφοφόρους τους.

Στο ΜεΡα25 και στην Ελληνική Λύση είναι χαρούμενοι γιατί μπήκαν στην Βουλή παρά την πίεση του νέου δικομματισμού.

Οι μόνοι που είναι δυσαρεστημένοι είναι στην Χρυσή Αυγή που δεν κατάφεραν να περάσουν το 3% και να μπουν στην Βουλή αλλά αυτό έδωσε χαρά στους περισσότερους Ελληνες, οπότε το προσπερνάω. 

Τέλος, οι ψηφοφόροι είναι ευχαριστημένοι γιατί είχαν βαρεθεί με τον ΣυΡιζΑ και την διαχείριση της αριστεροσύνης και τώρα ελπίζουν μήπως η νέα κυβέρνηση φέρει επιτέλους τις πολυπόθητες "αλλαγές" που έχει ανάγκη ο τόπος. Ο χρόνος θα δείξει. 

Μετά την τόση αρχική ευτυχία, τα κόμματα θα πρέπει να σοβαρευθούν. Η ΝΔ θα πρέπει γρήγορα να δώσει δείγματα γραφής μεταρρυθμίσεων και όχι ρεβανσισμού και παλαιοκομματισμού ενώ ο ΣυΡιζΑ θα πρέπει να κάνει βαθειά ομφαλοσκόπηση, ειλικρινή αυτοκριτική και κάποια ξεκαθαρίσματα προσώπων ώστε να διατηρήσει την ηγεμονία σε μιά σύγχρονη κεντροαριστερά, χωρίς ιδεοληψίες και  προσκολλήσεις στο παρελθόν. Η μεταπολίτευση τελείωσε και για τους δύο σας.

ΝΔ και ΣυΡιζΑ, θα πρέπει να δουν μπροστά στοχεύοντας στην διαμόρφωση ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού κράτους πρόνοιας και δικαίου και όχι πίσω στην διαχείριση της μιζέριας και της κακομοιριάς. Και τα δύο κόμματα, θα πρέπει να ξεπεράσουν τις ιδεοληψίες τους, νεοφιλελεύθερες το ένα και αριστερές το άλλο και να ακολουθήσουν την κοινή λογική επιδιώκοντας την ευημερία των πολλών - όπως και οι δύο ευαγγελίζονταν στην προεκλογική τους εκστρατεία. 

Ελπίζω να μην ξαναδούμε έναν ακόμα ανούσιο κύκλο πολιτικαντισμού, ατολμίας και αναποτελεσματικότητας, όπως ζήσαμε σε όλο το παρελθόν.

Αντε, να δούμε!

η αποδοκιμασία του ΣυΡιζΑ

Τα αποτελέσματα των πρόσφατων αυτοδιοικητικών εκλογών και ευρωεκλογών έδειξαν ξεκάθαρα ότι οι Έλληνες αποδοκίμασαν τον ΣυΡιζΑ και τον Αλέξη Τσίπρα. Στα τέσσερα χρόνια της διακυβέρνησης του, ο Αλέξης δεν κατάφερε να επαληθεύσει τις προσδοκίες των Ελλήνων, αλλά αντίθετα επιβεβαίωσε αυτούς που ισχυρίζονταν ότι δεν διαφέρει από τους προκάτοχους του. 

Τον Ιανουάριο του 2015, η ελπίδα νίκησε τον φόβο και ο ελληνικός λαός ανέδειξε για πρώτη φορά στην εξουσία ένα κόμμα της αριστεράς, προσδοκώντας δικαιότερη και αποτελεσματικότερη διακυβέρνηση. Όμως, η νέα κυβέρνηση, αντί να αναλάβει άμεσα δράση, προωθώντας μεταρρυθμίσεις (δικαιοσύνη, δημόσια διοίκηση, φοροδιαφυγή κλπ) που θα ενίσχυαν το αίσθημα δικαίου των πολιτών, επικεντρώθηκε σε επικοινωνιακές αντιπαραθέσεις με την Τρόικα και τους δανειστές για την ανατροπή του μνημονίου. Με την πολιτική αυτή, έχασε την ευκαιρία να αναπτερώσει το ηθικό των Ελλήνων, καθώς οι περισσότεροι Έλληνες αντιλαμβάνονται ότι τα προβλήματα της χώρας είναι διαρθρωτικά και δεν επιλύονται μόνο με δημοσιονομικές προσαρμογές.

Έτσι, μετά από μία αποτυχημένη διαπραγμάτευση, οδηγηθήκαμε τον Ιούνιο του 2015 στο δημοψήφισμα, όπου το "όχι", στο οποίο  οδήγησε η νέα κυβέρνηση τους ψηφοφόρους, μετατράπηκε σε "ναι" σηματοδοτώντας την αποτυχία του εκβιασμού προς τους δανειστές αλλά και την ανακούφιση των περισσοτέρων Ελλήνων εμπρός στην προοπτική της εξόδου από το ευρώ. Η κωλοτούμπα αυτή σηματοδότησε επίσης το τέλος της αυταπάτης (ή του τυχοδιωκτισμού) και την επαναφορά της χώρας στις αρχές της φιλελεύθερης δυτικής οικονομίας χωρίς αστερίσκους.

Παρ' όλα αυτά, οι πολίτες έδωσαν τον Σεπτέμβριο του 2015 και δεύτερη ευκαιρία στον Αλέξη Τσίπρα, κυρίως διότι πίστεψαν στο νέο ύφος και στο νέος ήθος που διατυμπάνιζε. Πίστεψαν ότι μετά την επιστροφή στον ρεαλισμό, έχει την δύναμη και την ικανότητα να αντιμετωπίσει την διαπλοκή, την διαφθορά και το πελατειακό κράτος και να φέρει ισονομία και ισοπολιτεία στην πολύπαθη πατρίδα μας. Πίστεψαν ότι μπορεί να μεταρρυθμίσει την δημόσια διοίκηση και να προωθήσει την αξιοκρατία και την αποτελεσματικότητα της λειτουργίας του. Πίστεψαν ότι μπορεί να φέρει υγιή ανάπτυξη της οικονομίας, χωρίς εκμετάλλευση και με καλούς μισθούς για τους εργαζόμενους. Εκτός από αυτά, πολλοί έδωσαν στον ΣυΡιζΑ την δεύτερη ευκαιρία επειδή δεν ήθελαν να επιστρέψουν στην ΝΔ και στο ΠαΣοΚ που βαρύνονται με τις αμαρτίες που μας έφεραν έως εδώ.

Όμως απογοητεύθηκαν.

Αντί για δράση, οι πολίτες είδαν μία απραξία στο επίπεδο των μεταρρυθμίσεων και πολυφωνία μεταξύ των υπουργών που πολλές φορές υπέκρυπτε ιδεοληψία, ακόμα και ανικανότητα. Είδαν την αδυναμία καταπολέμησης της φοροδιαφυγής και την στασιμότητα των δημοσίων εσόδων παρά την σημαντική αύξηση του τουρισμού. Είδαν την μαύρη εργασία να συνεχίζει να θριαμβεύει. Την δημόσια διοίκηση να μην βελτιώνεται παρά τις επαγγελλόμενες αναδιαρθρώσεις αλλά να συνεχίζει να στελεχώνεται κομματικά, χωρίς αξιοκρατία. Την δικαιοσύνη να συνεχίζει να αποδίδεται αργά και αρκετές φορές στρεβλά χωρίς να απλουστεύονται οι νόμοι, ούτε να γίνονται δικαιότεροι. Είδαν για άλλη μία φορά την φορολογία να αυξάνει και επιβεβαίωσαν ότι τα βάρη της χώρας τα πληρώνουν πάντα οι ίδιοι.

Τον τελευταίο χρόνο, οι προσδοκίες κλονίσθηκαν ακόμα περισσότερο. Είδαν την αναποτελεσματικότητα του κράτους στο Μάτι και την Μάνδρα να ακολουθείται από υπεροψία, επικοινωνιακά πυροτεχνήματα και αδυναμία αυτοκριτικής. Είδαν την αντίδραση κάποιων πολιτών στην συμφωνία των Πρεσπών να χαρακτηρίζεται ως εθνικιστικό παραλήρημα. Είδαν το ύφος της εξουσίας να υιοθετείται από πολλά στελέχη της κυβέρνησης, εκείνο το ύφος που πίστευαν ότι είχαν απομακρύνει με την τελευταία τους ψήφο.

και η απογοήτευση μετατράπηκε σε θυμό. Και ο θυμός εκφράσθηκε στην κάλπη. Ως αλλαγή στάσης ή ως προειδοποίηση ? Αυτό θα φανεί στις 7 Ιουλίου.

Τελικά, τι έφταιξε στον ΣυΡιζΑ?

Πριν απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, θα πρέπει να αναρωτηθούμε τι προσδοκίες είχαμε από την διακυβέρνηση ΣυΡιζΑ και κατά πόσο ήταν εφικτές ? Η απάντηση φυσικά δεν είναι μία, καθώς η κάθε κοινωνική ή ιδεολογική ομάδα είχε διαφορετικές προσδοκίες, μερικές από τις οποίες ήταν ανέφικτες ή κοινωνικά άδικες. Επιπλέον, ο ίδιος ο ΣυΡιζΑ καλλιέργησε το προηγούμενο διάστημα, υψηλές και ανέφικτες προσδοκίες. Όμως, πιστεύω ότι η κοινή προσδοκία όλων ήταν ότι ο ΣυΡιζΑ θα εφάρμοζε μία διαφορετική πολιτική από αυτή που εφαρμόσθηκε στο παρελθόν και οδήγησε στην χρεωκοπία, στην διάρρηξη του κοινωνικού ιστού και στην ανθρωπιστική κρίση. Μία πολιτική με στόχο την υγιή ανάπτυξη, την δίκαιη κατανομή της φορολογίας, την αποτελεσματική δημόσια διοίκηση και την προστασία των αδυνάτων μέσω ενός αξιόπιστου κοινωνικού κράτους. Ήταν όμως αυτά εφικτά?

Προσωπικά πιστεύω ότι σε μεγάλο βαθμό, ήταν εφικτά.  Όμως, για να υλοποιηθούν, θα έπρεπε να εφαρμοσθούν διαφορετικές τακτικές από αυτές που εφαρμόσθηκαν. Αντί να συγκρούεται με την Τρόικα και τους δανειστές, η κυβέρνηση ΣυΡιζΑ θα μπορούσε να κάνει μία μετριοπαθέστερη διαπραγμάτευση του μνημονίου (πιθανώς με τα ίδια οφέλη) και να συγκρουσθεί στο εσωτερικό της χώρας με τις κοινωνικές ομάδες που δεν επιθυμούν την αλλαγή. Γιατί εκεί είναι το πρόβλημα της χώρας. Πολλές, μικρές ή μεγάλες κοινωνικές ομάδες που έχουν καταφέρει να θεσπίσουν προνόμια και παραχωρήσεις, ανοχή έως καταστρατήγηση των νόμων και μόνιμη συνδιαλλαγή και συναλλαγή με την εξουσία. Κρατικοδίαιτοι και κερδοσκόποι, βολεμένοι λουφαδόροι και λάθρα διαβιούντες, παράτυποι φτωχοδιάβολοι και ευφάνταστοι μικροαπατεώνες, αυτή είναι η σύγχρονη Ελλάδα στην διαρκή προσπάθεια της για διαχείριση της μίζερης οικονομίας και κοινωνίας μας, αντί της ανατροπής των παθογενειών. Η μεγάλη ευθύνη των πολιτικών είναι η ανοχή (ή συντήρηση) των παραπάνω και όχι η διαφθορά τους, η οποία φυσικά έβλαψε την χώρα αλλά δεν ήταν αυτή που την κατέστρεψε.

Η παραπάνω σύγκρουση θα είχε αρχικά μεγάλο πολιτικό κόστος για τον ΣυΡιζΑ καθώς οι περισσότεροι Έλληνες ανήκουν σε κάποια από αυτές τις ομάδες, όμως θα έδινε το έναυσμα της δημιουργίας κράτους δικαίου, ισονομίας και ισοπολιτείας που η πλειοψηφία των πολιτών επιθυμεί. Μία συγκροτημένη, τεκμηριωμένη και συνεπής πολιτική εσωτερικών μεταρρυθμίσεων με την ανάλογη επικοινωνιακή τακτική θα έφερνε (και θα φέρει) τους περισσότερους Έλληνες στο πλευρό της κυβέρνησης που θα το αποτολμήσει.

Τελικά, ο ΣυΡιζΑ δεν μπόρεσε. Από ανεπάρκεια, ιδεοληψία ή φόβο? δεν έχει σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι αναπαρήγαγε το ίδιο μοντέλο διακυβέρνησης με τους προκατόχους του. Μικροπολιτικές, συναλλαγές ή συμμαχίες με μικρο-ομάδες, επικοινωνιακές τακτικές, πολιτικάντικους ελιγμούς και έλλειψη αυτοκριτικής και ειλικρίνειας. Δυστυχώς, η αποτυχία του ΣυΡιζΑ θα χρεωθεί και θα συνοδέψει την αριστερά για αρκετά χρόνια διότι οι περισσότεροι θα την αποδώσουν στην ιδεολογία της και όχι στην ικανότητα εφαρμογής της. Ενώ ταυτόχρονα, το πρόβλημα της χώρας παραμένει καθώς για άλλη μία φορά, οι Έλληνες πίστεψαν και απογοητεύθηκαν, ενώ τίποτα δεν άλλαξε ουσιαστικά.

Όμως, οι ιδέες και οι αξίες αποτυγχάνουν μόνο εάν δοκιμασθούν, αλλιώς αποτυγχάνουν οι άνθρωποι.

Και οι πολίτες ? τι κάνουν οι πολίτες ? Μάλλον συνεχίζουν να ελπίζουν, ίσως γιατί δεν έχουν άλλη επιλογή.