παιχνίδια εξουσίας

Έχουν γραφεί πολλά για αυτήν την κρίση και τα αίτια που την δημιούργησαν.

Κάποιοι υποστηρίζουν, ότι είναι μία συστημική κρίση του παγκοσμιοποιημένου  νεοφιλελευθερισμού και θα ξεπερασθεί μόνο με επαναπροσδιορισμό του μοντέλου, ενώ οι πιο αισιόδοξοι πιστεύουν ότι πρόκειται για άλλη μία από τις περιοδικές κρίσεις του καπιταλισμού, ο οποίος θα φροντίσει για την αυτορύθμιση του. Άλλοι πιστεύουν ότι προέρχεται από την  ασύδοτη ανάπτυξη του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ενώ οι λάτρεις της γεωπολιτικής υποστηρίζουν ότι απλά ο καπιταλισμός προσπαθεί να αναδιοργανωθεί αφομοιώνοντας τις αναδυόμενες οικονομίες. Τέλος κάποιοι λίγοι, αναφέρουν ότι η οικονομική κρίση ήταν το αποτέλεσμα των ανεύθυνων πολιτικών υπερδανεισμού των ανεπτυγμένων κρατών, που προσπαθούσαν  να διατηρήσουν ένα υψηλό βιωτικό επίπεδο, το οποίο όμως δεν ανταποκρίνεται πια στην δυνατότητα των οικονομιών τους.

Όσον αφορά το εύρος της κρίσης, οι απόψεις επίσης διίστανται, με κάποιους να υποστηρίζουν ότι η κρίση επικεντρώνεται μόνο στην περιφέρεια της Ευρώπης, άλλους ότι θα επεκταθεί σταδιακά σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες, ενώ κάποιοι άλλοι, ότι ως συστημική κρίση αφορά όλον τον πλανήτη.

Όποια και να είναι τα αίτια της κρίσης, βιώνουμε όλοι την αδυναμία του συστήματος να ανακάμψει. Ειδικότερα στην Ευρώπη, το κοινό νόμισμα αφαιρεί την δυνατότητα αντίδρασης από τα πιο αδύναμα κράτη, ενώ η πολιτική του σκληρού ευρώ που ακολουθείται από την ΕΚΤ επιδεινώνει την κατάσταση.

Διανύουμε ήδη τον 5ο χρόνο της κρίσης και η απάντηση της ΕΕ ήταν λιτότητα και δημοσιονομική σταθερότητα σε μια προσπάθεια  επιβολής εσωτερικής υποτίμησης στα προβληματικά κράτη-μέλη  με παράλληλη διατήρηση χαμηλού πληθωρισμού και σκληρού νομίσματος.Τα αποτελέσματα τα ξέρουμε όλοι : ύφεση και ανεργία με κίνδυνο κοινωνικών εκρήξεων και αποσύνθεσης της ΕΕ.

Γιατί όμως αυτή η προσκόληση στην πολιτική του σκληρού ευρώ και της λιτότητας, ενώ η αντίθετη πολιτική μπορεί να είχε ευεργετικά αποτελέσματα στην υπέρβαση της κρίσης ; 

Από την αρχή αυτής αυτής της κρίσης, σπάω το κεφάλι μου να κατανοήσω την σκοπιμότητα της πολιτικής αυτής και την θρησκευτικού τύπου εμμονή των οικονομικά ισχυρών κρατών της Ευρώπης (Γερμανία, Αυστρία, Φινλανδία, Ολλανδία) σε αυτοκαταστροφικές πρακτικές.

Γιατί, τα κράτη αυτά, με προεξέχοντα την Γερμανία, δεν συμφωνούν στην έκδοση νέου χρήματος ή ευρωομολόγου που θα αντιστρέψει την ύφεση και θα βοηθήσει τις αδύναμες οικονομίες να βγουν από το τέλμα στο οποίο έχουν περιέλθει ; Νέο χρήμα, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ακόμα και για την μείωση του χρέους αυτών των κρατών και να αποδείξει στις "αγορές" την στήριξη της ΕΕ στην οικονομία της. Γιατί δεν κάνουν, ότι και οι Αμερικάνοι, που από την αρχή της κρίσης έχουν εκδώσει  νέο χρήμα, καταφέρνοντας να αναχαιτίσουν την κρίση και να ανακόψουν την ανεργία ;

Επιπλέον αυτού, η υποτίμηση του ευρώ, που θα ακολουθήσει την έκδοση νέου χρήματος θα έκανε ανταγωνιστικότερες τις οικονομίες  των αδύναμων κρατών, αυξάνοντας τις εξαγωγές τους, ενώ θα ενίσχυε τις εξαγωγές ακόμα και της Γερμανίας. Ας μην ξεχνάμε, ότι το τρομακτικό πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου της Γερμανίας (1,74 τρις ευρώ) προέρχεται κατά 75% από τα κράτη μέλη της ΕΕ και δεν είναι σίγουρο ότι θα μπορέσει εύκολα να κατευθυνθεί σε νέες αγορές (Κίνα, Ρωσία κλπ) αν η Ευρωζώνη καταρρεύσει.

Η αιτιολογία ότι η αύξηση των επιτοκίων που θα ακολουθήσει την έκδοση νέου χρήματος θα αυξήσει τους τόκους των δανείων της Γερμανίας δεν με πείθει, καθώς η χρηματοδότηση των αδύναμων οικονομιών από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας τους κοστίζει πολύ περισσότερο. Η δε αύξηση του πληθωρισμού που πιθανά να ακολουθήσει, δεν νομίζω ότι σήμερα δικαιολογεί εμμονές του μεσοπολέμου ή άλλες συσχετίσεις (άνοδος του νεοναζισμού) που μάλλον ευνοούνται περισσότερο  απο την πολιτική λιτότητας που εφαρμόζεται.

Έχω συζητήσει  το θέμα αυτό με αρκετούς οικονομολόγους, φίλους και συνεργάτες, μερικοί από τους οποίους διαπρεπείς στον τομέα τους, αλλά αξιόπιστη απάντηση οικονομικής φύσεως δεν πήρα, οπότε αναπόφευκτα άρχισα να αναζητώ την απάντηση στον χώρο της πολιτικής, της γεωστρατηγικής ακόμα και της κοινωνικής ψυχολογίας.

Αν υπάρχει λαός με ισχυρό συλλογικό ασυνείδητο, αυτός είναι ο Γερμανικός, στον οποίον τα στερεότυπα της πειθαρχίας, της τιμωρίας και του καθήκοντος εύκολα μετατρέπονται σε κοινούς κανόνες περί δικαίου με κοινά υποκείμενα (αναξιόπιστοι Γάλλοι, κηφήνες Εβραίοι, τεμπέληδες Νότιοι κλπ) και διαχρονικό υπόβαθρο την δική τους ανωτερότητα (ικανότητα, εργατικότητα κλπ).Οι Γερμανοί πάντα μπέρδευαν την ευημερία με την ισχύ ή μάλλον θεωρούσαν την δεύτερη σαν προϋπόθεση για την πρώτη, που όμως αφορούσε μόνο τους ίδιους που ως εργατικοί και πειθαρχημένοι την δικαιούταν. Οι άλλοι λαοί είχαν να διαλέξουν ανάμεσα στον Κεάδα και τον εκ γερμανισμό.

Παρ' όλα αυτά, το Γερμανικό ασυνείδητο, δεν δικαιολογεί από μόνο του, την σκληρή νομισματική πολιτική της ΕΕ, απλά υποβοηθά στην σχηματοποίηση των άλλοθι του σε κοινωνική απαίτηση. Όσο περνάει ο καιρός, με την κρίση να βαθαίνει και να επεκτείνεται και σε άλλα Ευρωπαϊκά κράτη, τόσο εδραιώνεται η πεποίθηση μου, ότι η κρίση χρησιμοποιείται από την Γερμανία για την εγκαθίδρυση της ισχύος της στην Ευρωπαϊκή ήπειρο. Η αποδυνάμωση των αδυνάτων ευνοεί την ενδυνάμωση των ισχυρών. Όμως, πως βοηθάει το σκληρό ευρώ σε αυτό, όταν σταδιακά θα αποδυναμώσει και την ίδια την Γερμανία ;

Μήπως τελικά, η Γερμανία επιδιώκει κάτι μεγαλύτερο από τον εκ γερμανισμό της Ευρώπης, τον οποίον σε μεγάλο βαθμό έχει ήδη καταφέρει;

Αρχίζω να πιστεύω ότι η διατήρηση του ευρώ ως σκληρού νομίσματος αλλά κυρίως ώς σταθερού (αντιπληθωριστικού) νομίσματος , στοχεύει οικονομικά σε έναν και μόνο στόχο : την καθιέρωση του ευρώ ως παγκόσμιου ανταλλακτικού νομίσματος αντικαθιστώντας το δολάριο στις συναλλαγές πετρελαίου, χρυσού κλπ διεθνών αγαθών. Η πρόσφατη αίτηση της Γερμανίας για επαναπατρισμό, μέρος του χρυσού της (300 από 1500 τν) από τις ΗΠΑ και όλου του χρυσού της (364 τν) από την Γαλλία, που οι νικητές του β' παγκοσμίου πολέμου είχαν "δεσμεύσει" από το θησαυροφυλάκιο τους, συνηγορεί στην σκέψη αυτή. Η Γερμανία φοβάται (ή ενδόμυχα επιδιώκει) την μετάδοση της κρίσης στην Γαλλία και ετοιμάζεται για την αντιπαράθεση της με τις ΗΠΑ.

Ας μην έχουμε αυταπάτες, η Γερμανία διαμόρφωσε ένα νέο-αποικιακό μοντέλο, αξιοποιώντας τις δομές της ΕΕ και του ευρώ, βασισμένο στην παγκοσμιοποίηση και στις αρχές του νεοφιλελευθερισμού και δεν θα επιτρέψει εύκολα την αμφισβήτηση του. Ο στόχος  της, απλός και διαχρονικός, είναι η διεκδίκηση ρόλου υπερδύναμης  στον πλανήτη.

Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, δεν αποδυνάμωσε μόνο την Ρωσία αλλά και τις ΗΠΑ που προσπάθησαν με τον παραδοσιακό τρόπο της επέμβασης, να επιβάλλουν τα γεωστρατηγικά τους συμφέροντα, με πολύ υψηλό κόστος για την οικονομία τους. Η αποδυνάμωση των δύο υπερδυνάμεων έδωσε την δυνατότητα ανάπτυξης σε περιφερειακές οικονομίες (Κίνα, Ινδία, Βραζιλία κλπ) στηριζόμενες στο χαμηλό εργατικό κόστος, διαμορφώνοντας όμως παράλληλα κενό υπερδύναμης στον πλανήτη. Το κενό αυτό αναπτέρωσε τις φιλοδοξίες κάποιων ισχυρών (Γερμανία, Κίνα) ή μεγάλων κρατών (Ινδία, Τουρκία) να παίξουν ένα σημαντικότερο ρόλο στην παγκόσμια σκακιέρα.

Στην προσπάθεια τους αυτή, οι Γερμανοί από μόνοι τους είναι αφ΄ ενός "μικροί" (82 εκατ. κάτοικοι με 3,2 τρις ευρώ ΑΕΠ) σε σχέση με άλλες δυνάμεις (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα) και αφ' ετέρου ξυπνούν σε όλον τον πλανήτη, μνήμες από το πρόσφατο παρελθόν. Αντίθετα, η ΕΕ, ως ελεγχόμενη ενδοχώρα της Γερμανίας, έχει σημαντικά μεγαλύτερα μεγέθη (500 εκατ κάτοικοι με 15,8 τρις ευρώ ΑΕΠ) και ιδανικό παρελθόν (συνεργασία, δημοκρατία, ισοτιμία κλπ) που δεν προκαλεί τους άλλους λαούς.

Όμως, η γεωπολιτική είναι ένα παιχνίδι, το οποίο δεν παίζει κανείς μόνος του και πρέπει να διακατέχεται από ρεαλισμό, διότι το κάθε συναίσθημα, είτε φόβος είτε αλαζονεία, δημιουργεί σχεδόν σίγουρη αποτυχία. Νομίζω ότι για άλλη μιά φορά, οι Γερμανοί θα αποδειχθούν ο τραγικός λαός της Ευρώπης που με την αλλαζονία του καταστρέφει τους γύρω του και στο τέλος τον ίδιο τον εαυτο του.

Αλήθεια, δεν προβληματίζονται οι φωστήρες του Βερολίνου για την αντίδραση των παραδοσιακών υπερδυνάμεων (ΗΠΑ, Ρωσσία) στην διαφαινόμενη, απο την αρχή της δημιουργίας του ευρώ, διεκδίκηση ρόλου παγκόσμιας υπερδύναμης απο την Γερμανία; Δεν αναρωτιούνται, μήπως οι απαλλαγμένοι απο σύνδρομα Αμερικάνοι, τους έχουν στήσει  την παγίδα που θα τους καταστρέψει ; Μήπως η αλαζονία, έχει τυφλώσει για άλλη μιά φορά τους Γερμανούς και δεν βλέπουν ότι η κρίση μπορεί να στοχεύει αυτούς ; Μήπως, το άρμα της κυριαρχίας τους στους υπόλοιπους Ευρωπαϊκούς λαούς αποδειχθεί τελικά ο δούρειος ίππος της καταστροφής τους;