Ουκρανία : Ιφιγένεια ή Δούρειος Ίππος ?

Κοντεύει ένας χρόνος όπου ο πλανήτης παρακολουθεί τον πόλεμο στην Ουκρανία, με τους Ρώσσους να έχουν εισβάλει στην χώρα και να προσπαθούν αποτυχημένα να ενσωματώσουν μέρος ή και ολόκληρη την χώρα στην επικράτεια τους. Οι πολεμικές επιχειρήσεις προβάλλονται καθημερινά  από τα μέσα επικοινωνίας, περιλαμβάνοντας βομβαρδισμούς, αεροπορικές επιδρομές και μάχες αλλά και θηριωδίες με βασικούς πρωταγωνιστές τους Ρώσσους. Η εισβολή των Ρώσσων ανακοινώνονταν από τα δυτικά μέσα ενημέρωσης, αρκετό καιρό πριν πραγματοποιηθεί, με τρόπο που πολλοί αναρωτήθηκαν μήπως την προκαλούσαν. 

Οι Ρώσσοι υποστηρίζουν ότι η εισβολή πραγματοποιήθηκε για να διαφυλάξουν τα σύνορά τους και να απελευθερώσουν τους Ρωσικούς πληθυσμούς που κατοικούν στο ανατολικό τμήμα της χώρας, οι οποίοι υφίσταντο καταπίεση και βιαιότητες από τους Ουκρανούς. Αντίθετα, οι Ουκρανοί αρνούνται τις κατηγορίες και θεωρούν ότι η εισβολή αποτελεί μία αναίτια πράξη καταπάτησης της εθνικής τους κυριαρχίας, που εκπορεύεται από τον μεγαλοϊδεατισμό του Πούτιν και στοχεύει στην ανασύσταση μιας νέας ρωσικής αυτοκρατορίας. 

Φυσικά, η κάθε πολεμική σύρραξη έχει ένα υπόβαθρο με ιστορικές, κοινωνικές και γεωπολιτικές πτυχές. Στην προκειμένη περίπτωση, το ρωσικό υπόβαθρο αναφέρει ότι οι Ουκρανοί δεν είναι ξεχωριστό έθνος αλλά τμήμα του ρωσικού έθνους, με γλωσσική διαφοροποίηση η οποία διαμορφώθηκε κατά την περίοδο που η δυτική Ουκρανία ήταν υπό Πολωνική και Αυστρουγγρική κατοχή. Επιπλέον αυτού, θυμίζουν ότι η δημιουργία της Ουκρανικής Δημοκρατίας δεν είχε εθνική προσέγγιση αλλά έγινε στα πλαίσια της σοβιετικής πολιτικής για δημιουργία Ομόσπονδων Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ) προσθέτοντας ως επιχείρημα ότι η Κριμαία και οι διεκδικούμενες ανατολικές περιοχές παραχωρήθηκαν αργότερα (1954) στην Ουκρανία, από τον ουκρανικής καταγωγής Χουρτσώφ. Παράλληλα, κατηγορούν τους Ουκρανούς για αντεθνική στάση, κυρίως κατά την περίοδο του Β' ΠΠ, η οποία δημιούργησε  ναζιστικό υπόβαθρο στην περιοχή, που επιζεί έως σήμερα. Καταλυτικό ρόλο για την εισβολή, έπαιξε η πρόθεση των Ουκρανών να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, που από την πλευρά των Ρώσσων θεωρήθηκε ως συμμαχία με τον εχθρό που απειλεί την ύπαρξή τους.

Από την πλευρά τους, οι Ουκρανοί υποστηρίζουν ότι είναι ξεχωριστό έθνος προερχόμενο από διαφορετική σλαβική φυλή, συγγενή των Ρώσσων, η οποία βρέθηκε  διαχρονικά υπό ξένη κατοχή (Χρυσή Ορδή, Λιθουανική, Πολωνική, Αυστρουγγρική, Ρωσική) με όλες τις προσπάθειες για ανεξαρτησία να καταπνίγονται από τους κατακτητές τους. Η παραπάνω ιστορική διαδρομή διαμόρφωσε το ουκρανικό έθνος με διαφορετική ενσωμάτωση των ρωσικών στοιχείων και της εθνικής τους ταυτότητας στις διάφορες επαρχίες της χώρας. 'Οσον αφορά την στάση τους στο Β' ΠΠ, οι Ουκρανοί αρνούνται την συνεργασία με τους Γερμανούς και υποστηρίζουν ότι έκαναν διμέτωπο αγώνα, εναντίον των Γερμανών και των Ρώσσων, με στόχο την απελευθέρωση τους. Υποστηρίζουν ότι δεν απειλούν κανέναν και ότι ως ανεξάρτητο πλέον κράτος έχουν δικαίωμα να επιλέξουν τις συμμαχίες και την πολιτική τους.

Φυσικά, εκτός από το παραπάνω ιστορικό υπόβαθρο, υπάρχουν και οι γεωπολιτικές προσεγγίσεις με κάποιους να υποστηρίζουν ότι η εισβολή υποκινήθηκε από τους Αμερικάνους για να αποκόψουν την αυξανόμενη συνεργασία της Ρωσίας με την Γερμανία και την ΕΕ, κάποιους άλλους να αποκαλύπτουν ότι ο πραγματικός λόγος είναι τα μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου που υπάρχουν στην βόρεια Μαύρη θάλασσα, ενώ δεν λείπουν και αυτοί που αναφέρουν ότι η εισβολή έγινε για να δημιουργηθεί μια τεχνητή κρίση που λειτούργησε ως πρόφαση για την αύξηση των τιμών της ενέργειας με στόχο την δημιουργία πληθωρισμού και αύξησης των επιτοκίων προσδοκώντας νέες επενδυτικές ευκαιρίες για τα  λιμνάζοντα κεφάλαια. 

Παράλληλα, η προσωπικότητα του Πούτιν φαίνεται ότι έπαιξε σημαντικό ρόλο στην σύρραξη αυτή καθώς είναι ένας αυταρχικός ηγέτης που κατάφερε όμως να ξαναβάλει την Ρωσία στις τάξεις των ισχυρών και μάλλον νοιώθει την ιστορική αποστολή της ανασύστασης της ρωσικής υπερδύναμης.  

Όλα τα παραπάνω περιέχουν σημεία αλήθειας και σημεία υπερβολής και κάθε ένας από τους εμπλεκόμενους παρουσιάζει ή αποδέχεται το αφήγημα που υποστηρίζει τα συμφέροντά του. Για εμάς τους Έλληνες, ο πόλεμος αυτός έχει αρνητικές συνέπειες, αφενός διότι προκάλεσε την ενεργειακή κρίση και τον πληθωρισμό που μας ταλαιπωρούν και αφετέρου διότι οι εμπλεκόμενες χώρες είναι πελάτες και προμηθευτές προϊόντων που μας αφορούν και των οποίων διαταράσσεται η  αγορά. Παράλληλα, η επικράτηση των Ρώσσων ίσως ανοίξει την όρεξη της Τουρκίας για αντίστοιχες αναθεωρητικές δράσεις παρόλο που οι συνέπειες της εισβολής για την Ρωσία είναι σημαντικές και πιθανώς αποτρεπτικές για ανάλογες ενέργειες. Η υποστήριξη της Ουκρανίας από όλη την Δύση και η απερίφραστη καταδίκη του αναθεωρητισμού και της παραβίασης της κυριαρχίας ενός κράτους από ένα άλλο, ελπίζω να μην είναι προσχηματικά και να επαναληφθούν σε κάθε αντίστοιχη ενέργεια.

Πρωτίστως όμως, η εισβολή αυτή έχει ηθικές συνέπειες καθώς σκοτώνονται άνθρωποι και από τις δύο πλευρές, καταστρέφονται υποδομές δεκαετιών και δημιουργούνται αρνητικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις και σε άλλα σημεία του πλανήτη. Η Ρωσία είναι ο μεγάλος ηττημένος αυτής της σύρραξης διότι απομυθοποιήθηκε η στρατιωτική ισχύς της και θα αποκοπεί για αρκετά χρόνια ή επαφή της με την Ευρώπη, αλλάζοντας τον γεωπολιτικό προσανατολισμό της χώρας. Η Ευρώπη είναι επίσης ηττημένη από αυτόν τον πόλεμο, ο οποίος άλλαξε τον ενεργειακό χάρτη της ηπείρου και προκάλεσε σημαντικές οικονομικές συνέπειες από τις οποίες θα αργήσει να ανακάμψει.

Ο πόλεμος αυτός πρέπει να τελειώσει προσφέροντας στην ηττημένη Ρωσία μία αξιοπρεπή διέξοδο διαφυγής η οποία θα στηλιτεύει τις πράξεις της αλλά δεν θα την εξευτελίζει ούτε θα θίγει την αξιοπρέπεια του ρωσικού λαού με κίνδυνο νέου κύκλου αναθεωρητισμού στο μέλλον. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να ξεκινήσει διεθνή προσπάθεια ανασυγκρότησης της κατεστραμμένης Ουκρανίας με υπόσταση ανεξάρτητου κράτους και όχι προτεκτοράτου της Δύσης, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια επανένταξης της Ρωσίας στον ευρωπαϊκό κορμό στον οποίο ανήκει ιστορικά και πολιτιστικά. 

Ιφιγένεια του Πούτιν στον βωμό του μεγαλοϊδεατισμού ή Δούρειος Ίππος των Δυτικών για την καταστροφή της Ρωσίας και της σχέσης της με την Ευρωπαϊκή Ένωση? Το ερώτημα θα απαντηθεί από τους ιστορικούς του μέλλοντος. Αυτή την στιγμή προέχει η ειρήνη.
.