νεοθωμανικός τσαμπουκάς

Η κατάρριψη του ρωσικού πολεμικού αεροσκάφους από τα τούρκικα F-16 δημιουργεί νέα δεδομένα και εντείνει ακόμα περισσότερο την συριακή κρίση. Το ρίσκο της Τουρκίας γίνεται ακόμα μεγαλύτερο μετά την σημερινή επιβεβαίωση (NYT, Reuters κλπ) ότι η κατάρριψη του αεροσκάφους έγινε στον συριακό εναέριο χώρο, αποδεικνύοντας ότι η ενέργεια αυτή δεν ήταν πρωτοβουλία ενός θερμοκέφαλου Τούρκου πιλότου αλλά προαποφασισμένη δράση από το Τούρκικο επιτελείο. Το θράσος των Τούρκων είναι τόσο μεγάλο, που δεν διστάζουν να καταγγείλουν στο ΝΑΤΟ και στους διεθνείς οργανισμούς, την για 17'' παραβίαση των συνόρων τους, ξεχνώντας το δικό τους ιστορικό παραβιάσεων στο Αιγαίο, που ποτέ δεν έτυχε τέτοιας αντίδρασης. 

Είναι προφανές, ότι η Τουρκία επιθυμεί διακαώς την διάλυση της διαφαινόμενης συνεργασίας Γαλλίας-Ρωσίας, ίσως και ΗΠΑ εναντίον των τζιχαντιστών του ISIS, υποδαυλίζοντας ακόμα και πολεμική σύρραξη μεταξύ ΝΑΤΟ-Ρωσίας. Η ενέργεια αυτή, επιβεβαιώνει για άλλη μία φορά, την υπόγεια υποστήριξη της Τουρκίας προς τους τζιχαντιστές και την υποκριτική της στάση απέναντί στην διεθνή κοινότητα. Είναι γνωστό, ότι η Τουρκία ήταν αυτή που υποκίνησε (μαζί με την Σαουδική Αραβία και το Κατάρ) την ένοπλη εξέγερση εναντίον του Ασσαντ, εκπαιδεύοντας τους πρώτους μαχητές της συριακής αντιπολίτευσης σε στρατόπεδα στην Αττάλεια, οι οποίοι στην συνέχεια εντάχθηκαν στον ISIS. Είναι επίσης γνωστό, ότι μεγάλο μέρος του πετρελαίου που ελέγχει ο ISIS και με αυτό χρηματοδοτεί τις επιχειρήσεις του, διοχετεύεται στην αγορά μέσω Τουρκίας, με δημοσιεύματα να αποκαλύπτουν ότι η διακίνηση του «ματωμένου» πετρελαίου γίνεται από εταιρεία του υιού Ερντογάν. Όλοι θυμόμαστε, τα ακίνητα τουρκικά άρματα στις πλαγιές του Κομπάνι, που έμοιαζαν σαν να χαζεύουν την ηρωική προσπάθεια των Σύρων Κούρδων εναντίον των τζιχαντιστών, δίνοντας την εντύπωση ότι ήταν εκεί, όχι για να βοηθήσουν, αλλά  να ανακόψουν κάθε διέξοδο διαφυγής των Κούρδων. 

Τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία του Ερντογάν, δείχνει σημάδια έντονου υδροκεφαλισμού και αλαζονείας, υπονομεύοντας τις ισορροπίες και την ειρήνη στην γειτονιά μας. Παρ' όλο που η οικονομική της ανάπτυξη, στηρίχθηκε σε τριτοκοσμικές επιλογές (φθηνό εργατικό, υποτελής νομοθεσία, συγκεντροποίηση πλούτου, ολιγαρχική δομή κλπ) και πιθανότατα δημιούργησε μία ακόμα οικονομική φούσκα (για την κερδοσκοπία της παγκόσμιας χρηματιστηριακής ελίτ), η Τουρκία κατάφερε να βελτιώσει σημαντικά τα οικονομικά της μεγέθη (1 τρις ΑΕΠ, 1η μουσουλμανική βιομηχανική δύναμη, μέλος των G20 κλπ) ξεφεύγοντας από την μέγγενη της χρεωκοπίας, του πληθωρισμού και της υπανάπτυξης που την συνόδευαν έως την δεκαετία του '80. 

Η επιτυχία αυτή,  έδωσε ώθηση στις νεοθωμανικές φαντασιώσεις του διδύμου Ερντογάν-Νταβούτογλου και γέννησε γεωπολιτικές επιδιώξεις περιφερειακής υπερδύναμης στην Μέση Ανατολή και τον μουσουλμανικό κόσμο. Όμως μέχρι τώρα, η στρατηγική αυτή είχε τα αντίθετα αποτελέσματα από τα προσδοκώμενα, διαταράσσοντας τις σχέσεις της Τουρκίας με σχεδόν όλους τους γεωπολιτικούς παράγοντες της περιοχής (Ιράν, Ισραήλ, Ρωσία, Αίγυπτος, ακόμα και με τις ΗΠΑ). Οι σχέσεις της με την ΕΕ δεν φαίνονται καλύτερες και η άκομψη αντιμετώπιση της διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών από την Τουρκία, δημιουργεί προβληματισμούς.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Τουρκία έρχεται σε αντιπαράθεση με την Ρωσία. Από τον 16^ο αιώνα έως το 1918, έχουν αναμετρηθεί πάνω από 15 φορές και ποτέ δεν νίκησε η Τουρκία. Ειδικότερα τον 19^ο αιώνα, οι μεταξύ τους πόλεμοι κατέληγαν σε απώλειες οθωμανικών εδαφών και υπογραφή δυσμενών συνθηκών για την Τουρκία, πάντα μετά από παρέμβαση των Δυτικών, που δεν ήθελαν την επέκταση της Ρωσίας προς νότο. 

Σήμερα, η Ρωσία του Πούτιν αναβαθμίζει συνεχώς την γεωστρατηγική της ισχύ, αξιοποιώντας την Αμερικανική αναδίπλωση και την πολύ-πολικότητα της νέας τάξης πραγμάτων. Η πορεία της τα τελευταία χρόνια δείχνει ότι η Ρωσία επανέρχεται ισχυρότερη από ποτέ, διεκδικώντας χωρίς πολιτικές (σοβιετική περίοδος) ή οικονομικές-παραγωγικές (τσαρική Ρωσία) αγκυλώσεις την θέση της στην παγκόσμια σκακιέρα.

Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία του Ερντογάν, επαρμένη από τις δάφνες της επισφαλούς οικονομικής της ενδυνάμωσης,  προσπαθεί να ανάγει την προσφιλή της μέθοδο του τσαμπουκά σε γεωπολιτική πρακτική. 

Όμως, οι φίλοι μας οι Τούρκοι πρέπει να μην ξεχνούν ότι βασική προϋπόθεση για να πετύχει ο τσαμπουκάς είναι να είσαι έτοιμος να υποστείς τις συνέπειες της αποτυχίας του. Αν δεν γνωρίζεις τις συνέπειες ή δεν είσαι διατεθειμένος να τις υποστείς τότε κάτσε στα αυγά σου. Αλλιώς είσαι επικίνδυνος, κυρίως για τον εαυτό σου.